Të frymëzuar nga bllokimet e gjata të shkaktuara nga pandemia globale COVID-19 dhe shqetësimet e sigurisë, qytetet po zbatojnë iniciativa miqësore për këmbësorët dhe po shtyjnë drejt më shumë hapësira pa makina.
Kur vala fillestare e COVID-19 parandaloi tubimet e brendshme në shumicën e vendeve të botës, shumë qytete u përgjigjën duke rimenduar shpejt se si mund të dukej jeta jashtë. Disa prezantuan rrugë vetëm për këmbësorët, i kthyen vendet e parkimit në restorante të hapura dhe shtuan më shumë korsi biçikletash duke i shndërruar zonat, dikur të mbushura me makina në vende miqësore për ecjen dhe çiklizmin.
Ndryshimet dhanë rezultate, jo vetëm në rritjen e aktivitetit ekonomik, por studimet treguan gjithashtu se virusi mund të përhapet më pak shpejt në lagjet shumë të lëvizshme. Dhe ndërsa shumë vende tani i kanë rikthyer këto iniciativa ndërsa jeta i kthehet normalitetit të ri, disa qytete janë mbajtur shtrëngueshëm në përmirësimet e tyre për këmbësorët dhe kanë kërkuar hapësira pa makina.
BBC Travel profilizon katër qytete anembanë botës që bënë disa nga ndryshimet më të guximshme dhe më të shpejta miqësore për këmbësorët gjatë pandemisë dhe njëherit, po mbajnë shumë nga ato iniciativa për të inkurajuar banorët dhe vizitorët të lëvizin në këmbë.
Paris, Francë
Edhe para pandemisë, Parisi kishte një fillim të mirë për t’u bërë një vend më miqësor për këmbësorët. Si pjesë e një përpjekjeje në mbarë qytetin për të reduktuar numrin e makinave, kalatat e poshtme që kalojnë përgjatë lumit Seine u pedonalizuan plotësisht në fund të vitit 2016, një lëvizje që u bë e përhershme në vitin 2018 . Në vitin 2020, kryebashkiakja Anne Hidalgo u rizgjodh pjesërisht për shkak të mbështetjes së saj për “qytetin 15-minutësh”, një koncept i ri i planifikimit urban që u lejon banorëve të kryejnë të gjitha detyrat e tyre të përditshme, duke filluar nga blerja, te shkollimi në punë, brenda një distance prej 15 minutash.
Pandemia, e shoqëruar me greva të shumta të transportit publik përpara bllokimit, vetëm sa forcoi popullaritetin e këtyre iniciativave me në qendër.
“Bukuria e lëvizjes me këmbë në Paris është theksuar më shumë që nga COVID-19,” tha Kathleen Peddicord, themeluese e Live and Invest Overseas.
“Transporti publik ishte i ndaluar për një kohë të gjatë dhe ishte gjithashtu më i pakëndshëm për të mbajtur maska. Kështu, më shumë njerëz filluan të ecnin më shumë.”
Janë vendosur edhe korsi shtesë për biçikleta për të lehtësuar trafikun e makinave. Në fakt, qyteti planifikon të shtojë një shtesë prej 180 km korsi biçikletash dhe 180,000 vende parkimi për biçikleta deri në vitin 2026.
Rrugët kryesore si “Rue de Rivoli” në qendër të Parisit janë reduktuar në një korsi, ndërsa shtigjet e çiklistëve janë zgjeruar në gjerësinë e tre korsive të makinave.
Qyteti gjithashtu planifikon të mbjellë 170,000 pemë deri në vitin 2026 me synimin për të ftohur Parisin, për ta bërë atë më të rehatshëm dhe më të këndshëm për këmbësorët. Në pritje të pritjes së qytetit të Lojërave Olimpike 2024, ura midis Kullës Eifel dhe Trocaderos do të jetë gjithashtu plotësisht e pedonalizuar.
Në përgjithësi, banorët i kanë vlerësuar ndryshimet e përhapura dhe presin me padurim edhe më shumë.
“Vendasit me të vërtetë e pëlqejnë atë, ka më pak makina dhe njerëzit duket se janë pak më të relaksuar,” tha Roobens Fils, banor i Parisit, i cili blogon në Been Around the Globe.
Bogota, Kolumbi
Ndërsa Bogota dhe Kolumbia në përgjithësi ka pasur gjithmonë një kulturë të fortë biçikletash, me çiklizmin si sport kombëtar i vendit, pandemia përshpejtoi shumë ndryshime pa makina. Në vitin 2020, kryebashkiaku Claudia Lopez caktoi një shtesë prej 84 km korsi të përkohshme për biçikleta në rrjetin ekzistues të shtegut të biçikletave “Ciclorruta” prej 550 km, tashmë një nga më të mëdhenjtë në botë dhe që atëherë ato janë bërë të përhershme.
Bogota ishte ndër qytetet e para globalisht që shtoi korsitë e çiklizmit “pop-up” gjatë pandemisë dhe banorët kanë vënë re se ndryshimet e përhershme kanë qenë për mirë.
“Qyteti ka filluar me të vërtetë të zhvillojë një atmosferë të dukshme të Amsterdamit dhe Kopenhagës gjatë viteve të fundit,” tha Alex Gillard, themeluesi i blogut “Nomad Nature Travel” dhe që jetoi në Bogotá gjatë epidemisë. “Ka kaq shumë biçikleta në rrugë në të gjitha orët e ditës, është mjaft frymëzuese.”
Të dielave dhe festave publike, makinat ndalohen plotësisht nga rrugë të caktuara në një program të njohur si “Ciclovia”, duke tërhequr më shumë se 1.5 milionë çiklistët, këmbësorët dhe vrapuesit çdo javë.
Autobusët e rinj “SITP” të qytetit, të cilët funksionojnë me energji elektrike dhe gaz, kanë përmirësuar gjithashtu ndjeshëm sistemin e transportit publik, sipas vendasve.
“Vendi i Bogotas ka ndryshuar. Është shumë më e lehtë, më e qetë dhe më e sigurt të lëvizësh në qytet tani,” tha banorja Josephine Remo, e cila shkruan një blog udhëtimi me të njëjtin emër.
Milano, Itali
Italia ishte një nga vendet më të goditura fillimisht nga pandemia dhe qytetet e saj duhej të përshtateshin shpejt për të ofruar alternativa ndaj transportit publik me popullsi të dendur. Në verën e vitit 2020, Milani filloi një plan ambicioz për të zgjeruar trotuaret dhe për të zgjeruar korsitë e çiklizmit përgjatë 35 km rrugë të përqendruara më parë në trafikun e makinave. Ndryshimet e kanë transformuar qytetin, duke sjellë me vete më shumë ngrënie në natyrë, tregje në ajër të hapur dhe kopshte urbane.
“Nuk është Milani që mbaj mend nga 10 vjet më parë gjatë ditëve të universitetit,” tha banorja Luisa Favaretto, themeluese e faqes “Strategistico” që jeton jashtë vendit.
“Më pëlqen koncepti i qytetit 15-minutësh, një plan që Milani e ka eksploruar dhe është tërhequr nga infrastruktura në zhvillim e qytetit që u jep përparësi njerëzve mbi makinat”.
Ajo ka parë një rritje në atë që ajo e quan ndjenjën e komunitetit të “botës së vjetër”, pasi ka më shumë arsye për të qenë jashtë dhe për t’u takuar në hapësirat e përbashkëta.
Distrikti i ri “CityLife” nuk është vetëm zona më e madhe e Milanos pa makina, por një nga zonat më të mëdha pa makina në Evropë.
“Ai është i mbushur me hapësira publike të gjelbërta së bashku me mijëra korsi biçikletash dhe ofron një vështrim në të ardhmen e një Milani të qëndrueshëm,” tha Favaretto. Ajo rekomandon gjithashtu shëtitjen në kanalet e Navigli dhe shijimin e opsioneve të ngrënies në natyrë dhe jetës së natës.
Lagjja veriore e Isolës është shndërruar nga një lagje industriale në një zonë për të ecur dhe për biçikleta plot me kafene, galeri dhe butikë modernë.
Udhëtarët gjithashtu nuk duhet të shqetësohen për gjetjen e një biçiklete për të shijuar korsitë e çiklizmit. Shërbimi i ndarjes së biçikletave të qytetit, BikeMI , ka 300 stacione në të gjithë qytetin dhe ofron biçikleta të rregullta dhe elektronike.
San Francisko, SHBA
Ky qytet verior i Kalifornisë lëvizi shpejt gjatë pandemisë së hershme për të nisur Slow Streets, një program që përdorte sinjalistikën dhe barriera për të kufizuar trafikun e makinave dhe shpejtësinë në 30 korridore, në një përpjekje për t’i bërë ato më miqësore për këmbësorët dhe çiklistët. Sipas të dhënave të mbledhura nga qyteti , programi pa një reduktim prej 50 për qind në trafikun e automjeteve, një rritje prej 17 për qind në trafikun e këmbësorëve gjatë ditëve të javës dhe një rritje prej 65 për qind në trafikun e çiklistëve gjatë ditës së javës.
Është e bukur për këmbësorët dhe çiklistët të jenë në gjendje të ndajnë rrugët. Megjithëse shumë prej rrugëve që atëherë janë kthyer në statusin e para-pandemisë, banorët u shtynë për të bërë të përhershme katër seksione, duke përfshirë ato në Golden Gate Avenue, Lake Street, Sanchez Street dhe Shotwell Street. Në shtator do të votohet për të ardhmen e korridoreve të tjera.
“Është bukur për këmbësorët dhe çiklistët të jenë në gjendje të ndajnë rrugët,” tha banori Leith Steel në rrugët që janë ende të mbyllura. “Ju shihni familjet jashtë duke ecur, fëmijët duke luajtur, kjo është një përvojë shumë e ndryshme.”
Ajo gjithashtu vë në dukje se qyteti ka vënë para dhe përpjekje për të ndërtuar rrugë më të mira për biçikleta në të gjithë qytetin, dhe ato janë më qartë të shënuara se sa më parë. Ajo rekomandon të eksploroni vërtet çdo lagje në San Francisko, pasi secila prej tyre ka ndjenjën dhe karakterin e vet. Asaj i pëlqen lugina e Hayes me pemë për atmosferat e saj të pasura dhe moderne, perëndimet, sërfi, plazhet dhe kafenet përgjattë tij.
Megjithëse ka ende shumë për të bërë për të ndryshuar, San Francisko në një qytet vërtet miqësor për këmbësorët, historia tregon se mund të bëhet. Një nga zonat më të kalueshme të qytetit, “Embarcadero” , dikur ishte një autostradë deri sa një tërmet i vitit 1989 e bëri atë të papërdorshëm për automjetet.