Palët ndërluftuese të Etiopisë kanë rënë zyrtarisht dakord për një ndërprerje të përhershme të armiqësive, tha të mërkurën një i dërguar i posaçëm i Bashkimit Afrikan, duke sjellë shpresën për një fund të afërt të një lufte dyvjeçare që ka zhvendosur miliona dhe kërcënoi të destabilizojë një pjesë të kontinentit.
Ish-presidenti i Nigerisë, Olusegun Obasanjo, në konferencën e parë mbi bisedimet e paqes në Pretoria, kryeqyteti administrativ i Afrikës së Jugut, tha gjithashtu se qeveria e Etiopisë dhe autoritetet Tigray kishin rënë dakord për një “çarmatim të rregullt, të qetë dhe të koordinuar”.
Në një deklaratë të lëshuar të mërkurën në mbrëmje, Abiy Ahmed, kryeministri i Etiopisë, e përshkroi marrëveshjen si “monumentale”.
“Angazhimi ynë për paqen mbetet i palëkundur dhe angazhimi ynë për të bashkëpunuar për zbatimin e marrëveshjes është po aq i fortë”, tha ai, transmeton The Guardian.
Abiy shtoi se ai dëshironte të falënderonte “anëtarët e guximshëm” të forcave të mbrojtjes kombëtare etiopiane dhe “njerëzit guximtarë të këtij kombi që kaluan një periudhë prove”.
Përfaqësuesit e qeverisë etiopiane dhe një ekip i dërguar nga Fronti Popullor Çlirimtar Tigray (TPLF), një organizatë politike që ka sunduar rajonin verior për dekada, kanë kaluar pothuajse 10 ditë së bashku në Afrikën e Jugut në përpjekjen më serioze ende për të gjetur një negocim, një zgjidhje për luftën.
Një armëpushim i mëparshëm u prish në gusht dhe dhuna është intensifikuar pasi të dyja palët kanë kërkuar sukses në fushën e betejës për të forcuar pozicionin e tyre negociues.
Pika të tjera kyçe në marrëveshjen e re përfshinin rivendosjen e ligjit dhe rendit, tha Obasanjo, si dhe rivendosjen e shërbimeve dhe aksesin e papenguar në furnizimet humanitare.
Heqja e të gjitha pengesave për transportin e ushqimit dhe ilaçeve në Tigray do të shihej si një përparim nga shumë vëzhgues. Gjashtë milionë banorët e Tigray kanë vuajtur nën një bllokadë që nga fillimi i luftës, me ndihmën e kufizuar humanitare.
OKB-ja tha këtë muaj se konflikti po shkaktonte një numër “plotësisht tronditës” mbi civilët, ndërsa António Guterres, sekretari i përgjithshëm i OKB-së, e ka përshkruar “ndikimin shkatërrues të konfliktit mbi civilët në atë që tashmë është një situatë e tmerrshme humanitare”.
“Tani na takon të gjithëve ta respektojmë këtë marrëveshje”, tha Redwan Hussein, negociatori kryesor për qeverinë e Etiopisë.
Përparime dhe tërheqje të ndryshme kanë ndodhur në luftë nga të dyja palët. Ka pasur beteja të përgjakshme, sulme me dron, spastrim etnik të supozuar dhe një seri mizorish të kryera nga të gjithë luftëtarët.
“Niveli i shkatërrimit është i jashtëzakonshëm,” tha Redwan.
Një pyetje kritike është se sa shpejt mund të kthehet ndihma për Tigray, komunikimet dhe lidhjet e transportit të të cilit janë ndërprerë kryesisht që nga fillimi i konfliktit. Mjekët kanë përshkruar mbarimin e ilaçeve bazë si vaksinat, insulina dhe ushqimet terapeutike, ndërsa njerëzit vdesin nga sëmundje lehtësisht të parandalueshme dhe uria. Hetuesit e OKB-së për të drejtat e njeriut thanë se qeveria etiopiane po përdorte “vritjen e civilëve nga uria” si një armë lufte.
“Jemi kthyer në kirurgjinë e shekullit të 18-të,” u tha një kirurg në spitalin kryesor të rajonit, Fasika Amdeslasie, ekspertëve shëndetësorë në një ngjarje në internet të mërkurën. “Është si një burg në ajër të hapur.”
Numri i vërtetë i vdekjeve në konflikt nuk dihet, por mund të jetë duke iu afruar niveleve që do ta bënin konfliktin një nga më vdekjeprurësit kudo në botë. Pa akses për gazetarë të pavarur dhe prani të kufizuar të humanistëve ndërkombëtarë, të dhënat e besueshme janë të pakta. Disa vlerësojnë se qindra mijëra mund të kishin vdekur gjatë luftimeve dhe bllokadës. Të tjerë e vendosin numrin në dhjetëra mijëra, përfshirë luftëtarët.
Qeveria etiopiane akuzon TPLF-në, e cila luajti një rol udhëheqës në koalicionin qeverisës të vendit deri në vitin 2018, se po përpiqet të rivendosë dominimin Tigrayan mbi të gjithë vendin. Udhëheqësit Tigrayan akuzojnë kryeministrin etiopian për qeveri represive dhe diskriminim. Të dy mohojnë akuzat e njëri-tjetrit.
Eritrea, e cila ka luftuar së bashku me Etiopinë fqinje, nuk ishte pjesë e bisedimeve të paqes, një lëshim që analistët kanë thënë se mund të minojë seriozisht perspektivat për një fund të përhershëm të armiqësive. Regjimi autoritar në pushtet në Eritrea i ka konsideruar prej kohësh autoritetet Tigray një kërcënim dhe ende nuk ka reaguar zyrtarisht ndaj marrëveshjes.
Forcat Eritreane janë fajësuar për disa nga abuzimet më të këqija të konfliktit, duke përfshirë përdhunimet në grup, dhe dëshmitarët kanë përshkruar vrasjet dhe plaçkitjet nga forcat eritreane edhe gjatë bisedimeve të paqes.