Ministrat shqiptarë nga Bashkimi Demokratik për Integrim(BDI) në Qeverinë e Maqedonisë së Veriut, së fundmi i kanë dorëzuar dorëheqjet e tyre te kryeministri Dimitar Kovaçevski.
Historia e kësaj ngjarjeje daton kur Maqedonia e Veriut e kishte nënshkruar një marrëveshje me Bullgarinë në vitin 2017 për zgjidhjen e problemeve historike dhe gjuhësore. Vetoja e Bullgarisë për hapjen e negociatave për anëtarësim në BE u hoq, por ndryshimet kushtetuese duhet të miratohen për ta vazhduar procesin.
Për këto zhvillime dhe kronologjinë e ardhjes deri te dorëheqja e ministrave të BDI-së, për Portalin Dukagjini ka folur në detaje gazetari nga Maqedonia e Veriut, Xhelal Neziri.
Vetoja e Bullgarisë, sipas gazetarit Neziri, mund të rikthehet nëse Kuvendi i Maqedonisë së Veriut nuk arrin t’i miratojë ndryshimet kushtetuese që kërkohen nga marrëveshja me Bullgarinë.
“Maqedonia e Veriut në vitin 2017 nënshkroi një Marrëveshje me Bullgarinë, e quajtur Traktati i Miqësisë së Mirë, me të cilën, pretendohej zgjidhja e problemit shumëvjeçar lidhur me historinë dhe gjuhën maqedonase. Bullgaria thotë se maqedonasit etnikë të sotëm para 1945-ës kanë qenë pjesë e popullit bullgar, kurse gjuha maqedonase – dialekt jug-perëndimor i gjuhës bullgare. Kjo natyrisht se është refuzuar nga autoritetet e Maqedonisë së Veriut dekada me radhë, kështu që në vitin 2017 u tentua të mbyllet ky problem me atë që u formua një Komision i përbashkët i historianëve që do të definojë historinë e para 1945 dhe gjuhën”.
“Për shkak të ngecjeve në punën e Komisionit, Bullgaria në vitin 2020 vendosi veto për Maqedoninë e Veriut, duke pamundësuar kështu hapjen e negociatave për anëtarësim me BE-në. Kusht ishte zbatimi i Traktatit të Miqësisë së Mirë. Vetoja u hoq vitin e kaluar, me pranimin dhe miratimin e Propozimit Francez nga të dyja shtetet, me të cilin, Maqedonia e Veriut mori obligim ta ndryshojë kushtetutën dhe t’i përfshijë bullgarët etnikë aty. Negociatat u hapën në fillim të vitit, me nisjen e procesit të skriningut, i cili duhet të mbarojë në nëntor po të këtij viti. Deri atëherë vendi duhet t’i miratojë ndryshimet kushtetuese që të vazhdojë me hapjen e kapitujve të parë, në të kundërtën, sërish kthehet vetoja”, ka thënë ai.
Tutje, Neziri tregon si erdhën dorëheqjet e ministrave shqiptarë në Qeverinë e Maqedonisë së Veriut. Ai thekson se për t’i miratuar ndryshimet e kërkuara nevojiten 2/3 e votave në Parlament, 80 nga 120 sa numëron Parlamenti i Maqedonisë së Veriut.
Koalicioni qeverisës ku bën pjesë LSDM, BDI, ASH dhe parti të tjera, numëron vetëm 64 deputetë. Pra, nuk i ndihmojnë as votat e deputetëve shqiptarë të opozitës. Qeverisë i nevojiten votat e VMRO – DPMNE-së, parti opozitare e cila i ka 44 deputetë, vota e të cilëve, është kyçe për këtë proces.
Sipas Nezirit, kryetari i VMRO – DPMNE-së, është pajtuar t’i votojë ndryshimet kushtetuese, por me dy kushte. Njëra është që të formohet një qeveri e zgjeruar pa partinë shqiptare BDI, kurse opsioni i dytë është që të ketë menjëherë zgjedhje parlamentare.
“Për të bindur këtë parti, kryeministri dhe lideri i LSDM-së, Dimitar Kovaçevski dhe lideri i VMRO-DPMNE-së, Hristijan Mickovski, u takuan në fillim të qershorit. Mickovski u pajtua t’i votojë ndryshimet kushtetuese, por i kushtëzoi me dy opcione: i pari, të formohet qeveri e zgjeruar, por pa BDI-në, e cila do t’i kalojë ndryshimet kushtetuese dhe do të çojë vendin në zgjedhje, dhe opcioni i dytë – zgjedhje të menjëhershme parlamentare pas së cilave partia e parë formon qeverinë, kurse partia e dytë maqedonase e mbështet atë, duke i votuar edhe ndryshimet kushtetuese që do të hynin në fuqi në momentin kur vendi të përfundojë negociatat anëtarësuese dhe të bëhet anëtare fuqiplote e BE-së. E tani, me dorëheqjet e kushtëzuara të BDI-së, Ahhmeti i plotëson kushtet nga opsioni i parë dhe hedh topin në fushën e VMRO-së së Mickovskit. Dorëheqjet e funksionarëve të BDI-së hyjnë në fuqi në momentin kur deputetët e VMRO-DPMNE-së t’i votojnë ndryshimet kushtetuese”, ka thënë Neziri.
Neziri tutje thekson se shqiptarët e Maqedonisë së Veriut nuk kanë dilema se shteti i tyre duhet ta ketë orientimin drejt Bashkimit Evropian, derisa shton se VMRO – DPMNE tashmë e ka në dorë se a duhet të shkojë vendi përpara apo të mbetet i izoluar.
“Dorëheqjet e deponuara nga funksionarët e Ahmetit hapin shteg për vazhdimin e bisedimeve Kovaçevski-Mickovskim, për arritjen e kompromisit për hirë të perspektivës evropiane. Integrimi në BE mbetet i vetmi qëllim strategjik shtetëror i paarritur deri më tash, pas realizimit të të parit – anëtarësimit në NATO. Eurointegrimi ka mbështetjen më të madhe të qytetarëve të vendit, pa marrë parasysh përkatësinë e tyre etnike. Shqiptarët etnikë nuk duan më vonesa në këtë rrugë drejt BE-së, ndërkohë që maqedonasit etnikë janë të shqetësuar nëse me përfshirjen e bullgarëve etnikë në Kushtetutë do të rrezikohet identiteti i tyre etno-kulturor, duke marrë parasysh mohimin nga ana e Bullgarisë. Është një situatë e komplikuar, e rrezikshme dhe njëkohësisht e rëndësishme për vendin, e cila kërkon flijmin e interesave të ngushta partiake. Tani radhën e ka VMRO-DPMNE. Kjo parti duhet të dëshmojë se më e rëndësishme për të është e ardhmja e ndritur evropiane e vendit sesa fitorja zgjedhore në një shtet të izoluar, pa të ardhme”, tha ai.
Edhe gazetari tjetër, Arben Ratkoceri, për Portalin Dukagjini ka theksuar se pa votën e opozitës, Qeveria e Maqedonisë nuk mund të bëjë ndryshime kushtetuese në mënyrë që të përfshihet pakica bullgare. Pa këto ndryshime, sipas tij, Maqedonia e Veriut nuk mund të anëtarësohet në BE.
“Maqedonia e Veriut në bazë të kërkesës së Sofjes zyrtare që njëherit është edhe qëndrim i Brukselit deri në muajin nëntor, është e obliguar të ndryshojë preambulën e kushtetutës ku të përfshihet pakica bullgare. Ky ishte kushti që Bullgaria lejoi hapjen e negociatave për anëtarësim të Maqedonisë në BE, e cila u përkrah edhe nga Brukseli, ndërsa Shkupi u zotua që do t’i bën. Aktualisht pa përkrahjen e VMRO-së opozitare për shkak të numrave është e pamundur që të sigurohen 2 të 3-tat e deputeteve për ndryshimet e kërkuara dhe zotuara. Deputetë shqiptarë të pozitës dhe opozitës kanë premtuar që do të votojnë PRO me ata të socialdemokratëve të kryeministrit Kovaçevski, por kjo është e pamjaftueshme”, tha ai.
BDI-ja në ekzekutivin që drejtohet nga kryeministri Dimitar Kovaçevski, ka pesë ministri, përkatësisht atë të Punëve të Jashtme, Ekonomisë, Financave, Arsimit dhe Sistemit Politik dhe një zëvendëskryeministër.
Sipas BDI-së, dorëheqjet janë firmosur nga të gjithë ministrat dhe i janë dorëzuar kryeministrit, Dimitar Kovaçevski. Por, sipas vendimit të partisë, dorëheqjet do të dorëzohen në Kuvend, pasi të jenë miratuar ndryshimet kushtetuese.
Debati parlamentar për ndryshimin e Kushtetutës ka nisur më 25 korrik, ndërsa seanca plenare është caktuar të mbahet më 18 gusht.