Filozofi dhe teoricieni i gjuhës, Noam Chomsky, denoncon “premtimin e rremë” të inteligjencës artificiale, të cilën ai e akuzon për përhapjen e një përdorimi të gabuar të gjuhës dhe mendohet se ka gjasa të bëjë shtratin e asaj që, Hannah Arendt, e quajti “banaliteti i së keqes”.
Ardhja e softuerit të bisedave të krijuar nga inteligjenca artificiale (AI) ChatGPT i zhvilluar nga OpenAI, i ndjekur nga ai i sistemit Bard, homologu i tij në Google, krijoi ngjarjen. Ndoshta për herë të parë, përdoruesit mund të marrin në dorë një mjet AI dhe ta përdorin atë në jetën e tyre të përditshme, duke i paraqitur kërkesa profesionale ose duke u angazhuar në biseda reale me të. Dhe duke gjykuar, aty për aty, cilësinë e përgjigjeve të tij. Pa llogaritur kompanitë që parashikojnë që nesër, falë këtij mjeti, të automatizojnë një sërë detyrash dhe tregtish. Por a nuk bazohet ky entuziazëm në një konfuzion problematik midis gjenerimit të automatizuar të gjuhës nga makina – bazuar në shfrytëzimin statistikor të të dhënave të krijuara nga njerëzit që makina “me inteligjencë” nxjerr jashtë – dhe aftësisë njerëzore për të folur përmes mendimit? Kjo është pyetja themelore e shtruar nga filozofi Noam Chomsky në kolonën e botuar në “The New York Times” dhe bashkë-nënshkruar me Ian Roberts, një gjuhëtar në Universitetin e Kembrixhit dhe Jeffrey Watumull, një filozof i specializuar në AI.
Themeluesi i idesë së “gramatikës gjeneruese”, Chomsky pohon se me gjuhën, njerëzit kanë një aftësi unike, atë të gjenerimit dhe të kuptuarit, falë një numri të kufizuar rregullash, një numri të pafund propozimesh që shprehin mendimin e tyre. Gjithashtu, kur ChatGPT arrin të gjenerojë përgjigje të arsyeshme për pyetjet tona bazuar në miliona deklarata të renditura automatikisht, a nuk tingëllon si ne? Përgjigja e Chomsky është delikate. Fillon me një shembull gjuhësor. Ose thënia “molla po bie” ose “molla do të bjerë”, formuluar pasi të keni hapur dorën ose keni planifikuar ta bëni këtë. Një AI është në gjendje të formulojë secilën nga këto dy propozime. Sidoqoftë, nuk do të jetë në gjendje të gjenerojë deklaratën: “Molla nuk do të kishte rënë pa forcën e gravitetit”. Sepse ky pohim është një shpjegim, pra një rregull që kufizon të mundshmen nga e pamundura.
Për Chomsky-n, është vija ndarëse midis dy inteligjencave. Pavarësisht nga aftësitë e saj fenomenale të të mësuarit dhe llogaritjes, AI është e kënaqur të përshkruajë dhe/ose të parashikojë nga një numër potencialisht i pafundmë të dhënash, ku inteligjenca njerëzore është e aftë, me një numër të kufizuar të dhënash, të shpjegojë dhe të rregullojë, domethënë të kufizojë të mundshmen dhe e pamundurën.
Inteligjenca jonë nuk është e kënaqur të përcaktojë se çfarë është ose çfarë mund të jetë: ajo kërkon të përcaktojë atë që duhet të jetë. Kjo qasje ka implikime të dukshme etike. Sepse morali konsiston në “kufizimin e krijimtarisë së pakufishme të mendjes sonë nga një sërë parimesh etike që përcaktojnë se çfarë duhet të jetë dhe çfarë nuk duhet të jetë (dhe natyrisht nënshtrimin e vetë këtyre parimeve ndaj kritikës krijuese)”.
Në të kundërt, siç dëshmohet nga përgjigjet e prodhuara nga ChatGPT për pyetjet etike që i shtrohen dhe të cilat reduktohen në një rishikim të pozicioneve njerëzore, AI tradhton një “indiferencë morale”.
Dhe Chomsky përfundon: “ChatGPT demonstron diçka si banaliteti i së keqes: plagjiaturë, apati, shmangie […]. Ky sistem ofron një mbrojtje “Unë thjesht po ndjek urdhrat” duke fajësuar krijuesit e tij. […]Në pamundësi për të balancuar kufizimin dhe kreativitetin, ai tenton ose të mbigjenerojë (duke prodhuar një përzierje të vërtetash dhe gënjeshtrash dhe të marrë përsipër vendime etike dhe joetike), ose të nëngjenerojë (duke shfaqur një refuzim të çdo angazhimi dhe një indiferencë ndaj pasojave). »
Përfundova duke pyetur ChatGPT nëse dinte për idenë e banalitetit të së keqes dhe nëse i interesonte. Ja përgjigja: “Është e vërtetë që unë jam një mjet i krijuar nga njerëzit dhe për këtë arsye, mund të pasqyroj kufijtë dhe paragjykimet e krijuesve të mi dhe të dhënat mbi të cilat jam trajnuar”. Një inteligjencë servile dhe e pamenduar është me të vërtetë një përkufizim i mirë i asaj që Hannah Arendt po përpiqej të kapte përmes idesë së banalitetit të së keqes. Dhe inteligjenca artificiale?