Nutricionistja Klinike, Sara Selimi-Krasniqi ka thënë se “shprehia dhe zakoni i ushqyerjes së shëndetshme të krijuara gjatë fëmijërisë fillon në shtëpi dhe në kopshte, duke themeluar bazën e të ushqyerit”, ndërsa tutje ajo ka shtuar se “inkurajoj institucionet e vendit për të hartuar planin administrativ shtetëror të ushqyerit për kopshte dhe shkolla”.
Nutricionistja,Selimi-Krasniqi ka bërë të ditur se cilat janë ushqimet e nevojshme për të iu shërbyer fëmijëve gjatë qëndrimit të tyre në kopshte, por edhe të fëmijëve në përgjithësi.
Sipas Selimi-Krasniqi, “menyja ushqimore në kopshte duhet të jetë e balancuar dhe të sigurojë të gjitha grupet e ushqimeve dhe nutrientet që janë të rëndësishme për rritjen dhe zhvillimin e tyre të shëndetshëm”.
Tutje ajo ka shtuar se frekuenca e ndryshimeve të një “menu-je ushqimore të një kopshti ose qendre kujdesi për fëmijë varion, në bazë të udhëzimeve administrative, ligjeve, gjendjes së fëmijëve të vlerësuar nga stafi mjekësor së bashku me nutricionistin, mirëpo disa udhëzime të përgjithshme”.
“Përditësimi i menysë në varësi të sezoneve mund të sjellë shumëllojshmëri dhe ushqime të freskëta” ka shtuar ajo.
Ndryshe,disa nga frutat që duhet të konsumohet për zhvillimin e shëndetshëm të fëmijëve janë: molla, banane, dardha, agrumet, kajsia, fiku etj.
Por gjithsesi në meny duhet të ketë drithërsa, produkte të drithërave të plota, proteina, djathë dhe produkte të tjera të qumshtit si dhe yndyrnat e shëndetshme.
Për më shumë detaje, se çka duhet të përmbajë një pjatë e tre vakteve të fëmijëve, Portali Dukagjini ua sjell intervistën e shkruar me nutricionisten Klinike, Sara Selimi-Krasniqi.
- Cila është rutina ditore, javore e mujore që duhet me e pas një institucion siç janë kopshtet publike?
Menyja ushqimore për fëmijët që vijojnë kopshtet duhet të jetë e balancuar dhe të sigurojë të gjitha grupet e ushqimeve dhe nutrientet që janë të rëndësishme për rritjen dhe zhvillimin e tyre të shëndetshëm. Këtu janë disa rekomandime shkencore për një menu ushqimore të përshtatshme për këtë grup moshë:
Fruta dhe perime: Përfshini një shumicë të frutave dhe perimeve në shujtat ushqimor.
Këto produkte ushqimore sigurojnë vitamina, minerale të nevojshme, dhe fibra.
Drithërat dhe produktet e drithërave të plotë: Produktet e grurit të plotë si bukë e grurit të plotë, makarona, orizi integral, bullguri, quinoa janë burime të mira të karbohidrateve dhe fibrave.
Produktet me kokërr të plotë të drithërave duhet të përfshihen në shujtat ushqimore të fëmijëve për të siguruar energji, burim të vitaminave, mineraleve dhe duke përmirësuar shëndetin e zorrëve përmes marrjes së fibrave nga produktet e lartcekura.
Proteina: Burime të mira të proteinave janë mishrat (mishi i viçit, mishi i pulës), peshku, veza, dhe produktet e qumështit të pasur me proteina si qumështi, djathi, kosi dhe jogurti. Ushqimet e pasura me proteina promovohen për ushqyerje të shëndetshme për shkak të rolit të rëndësishëm që proteina luan në funksionimin e trupit të njeriut dhe përfitimet shumëfishe që ato ofrojnë.
Përfshirja e produkteve që përmbajnë proteina është e domosdoshme për rëndësinë që e ka ky makronutritient në sistemin imunitar, dhe ne rritjen, zhvillimin dhe riparimin e qelizave të reja në trup.
Djathërat dhe produkte të tjera të qumështit: Këto produkte janë të rëndësishme në përfshirjen e menu-s ushqimore sepse përmbajnë mineralin e kalciumit dhe vitaminë D për shëndetin e eshtrave.
Yndyrna të shëndetshme: Përdorni yndyra të shëndetshme si vaj ulliri, vaj misri për përgatitje të shujtave ushqimore. Kujdes të shtuar duhet ti japim procesit të përgatitjes së ushqimeve, duke zgjedhur mënyrën e përgatitjes së ushqimit dhe sasinë e vajit që përdoret gjatë përgatitjes.
Hidratimi: Uji është shumë i rëndësishëm për fëmijët. Fëmijët duhet të jenë të hidratuar gjatë gjithë ditës duke konsideruar ujin si burim primar të hidratimit.
Limitoni sheqerin dhe ushqimet e ëmbla: Kufizoni konsumin e sheqernave të shtuar dhe ushqimeve të ëmbla. Produktet ushqimore të industrializuara duhet të limitohen në sasi pasi që shpesh here fëmijët abuzojnë me këto produkte dhe një kontroll e shtuar ndaj sasisë që konsumohen inkurajoj të bëhet.
- Cilat janë frutat që i rekomandoni me u shërby fëmijëve gjatë kohës së zamrës?
Në kopshte dhe për fëmijët e vegjël, është e rëndësishme të ofrohen fruta të shëndetshme dhe të sigurta që janë të lehta për t’u konsumuar dhe të përshtatshme për grup moshën e tyre.
Këtu janë disa fruta që janë të përshtatshme për të shërbyer si mes-shujtë për fëmijët në kopshte:
Banane: Bananet janë të lehta për t’u konsumuar dhe janë të pasura me vitaminën B6, vitaminën C, kalium, dhe fibra.
Molla: Mollët janë një burim i shkëlqyer i vitaminës C dhe fibrave. Ata mund të shërbehen në forma të ndryshme, siç janë, mollët e freskëta, ose mollët e pjekura.
Agrumet: Portokalli, mandarina, janë të pasura me vitaminën C. Mund t’i shërbeni në mes-shujtë duke i prerë në segmente ose duke i përdorur për të bërë lëng portokalli të freskët.
Dardha: Dardhat janë të pasura me antioksidantë dhe fibra. Ato janë të lehta për tu mbajtur dhe ofrojnë një shije të ëmbël dhe të këndshme për fëmijët.
Kumbulla: Kumbulla është një frut i pasur me vitaminë A dhe fibra. Ajo mund të shërbehet në forma të ndryshme, si e freskët, e thatë dhe si kompotin i kumbullave.
Kajsia: Kajsia është një frut i shijshëm dhe i pasur me vitaminë C dhe vitaminë A. Mund ta shërbeni atë të freskët ose të pjekur.
Fiku: Fiku i pëlqen shumë fëmijëve për shijen e tij të ëmbël dhe teksturën e veçantë. Ky frut është një burim i mirë i fibrajeve dhe vitaminës K.
Gjithmonë inkurajoj të përfshihen fruta stinore/sezonale. Gjithashtu, konsideroj të rëndësishme të ofrojmë një gamë të ndryshme të frutave për të promovuar konsumin e ndryshëm të nutrientëve dhe për të zhvilluar shijet e ndryshme të fëmijëve dhe t’i edukojmë rreth të ushqyerit.
3. Përpos frutave, sa herë ne javë apo muaj duhet të shërbehet tomëlorizi?
Frekuenca me të cilën fëmijët duhet të hanë tomlorizin/ pudingun e orizit ose çdo ushqim specifik mund të ndryshojë në bazë të dietës së tyre të përgjithshme dhe nevojave ushqimore që i kanë fëmijët e grupmoshave të ndryshme. Mirëpo, pudingu i orizit mund të jetë një ëmbëlsirë e shijshme, por është e rëndësishme ta ofroni atë në moderim, veçanërisht nëse përmban sheqer të shtuar ose ëmbëlsues të tjerë.
Në përgjithësi, pudingu i orizit është një ëmbëlsirë dhe nuk duhet të jetë një pjesë e zakonshme e dietës së përditshme të një fëmije. Konsideroj të rëndësishme të përqendrohemi në ofrimin e një diete të balancuar që përfshin një gamë të ushqimeve nga të gjitha grupet e ushqimeve për të siguruar që fëmijët marrin nutrientët e nevojshëm për rritjen dhe zhvillimin e tyre.
Për shembull, Shoqata Amerikane e Zemrës rekomandon kufizimin e sheqerave të shtuara për fëmijët dhe adoleshentët në më pak se 25 gramë (rreth 6 lugë çaji) sheqer të shtuar në ditë. Kini parasysh se shumë receta pudingu orizi përmbajnë sheqer të shtuar, kështu që është e mirë të konsiderojmë përmbajtjen e një produkti ushqimor para se t’a përfshijmë në menu ushqimore ditore/javore.
Një udhëzues i arsyeshëm për shërbimit e pudingut të orizit ose ëmbëlsirave të ngjashme për fëmijët mund të jetë një herë çdo 1-2 javë. Kjo u lejon atyre të e shijojnë atë si një trajtë të rrallë pa e bërë atë pjesë të esenciale të dietës së tyre.
4) Sa herë brenda vitit duhet me e ndërru rutinën javore e mujore?
Frekuenca e ndryshimeve të një menu-je ushqimore të një kopshti ose qendre kujdesi për fëmijë varion, në bazë të udhëzimeve administrative, ligjeve, gjendjes së fëmijëve të vlerësuar nga stafi mjekësor së bashku me nutricionistin, mirëpo disa udhëzime të përgjithshme:
Ndryshime Sezonale: Përditësimi i menysë në varësi të sezoneve mund të sjellë shumëllojshmëri dhe ushqime të freskëta.
Ndryshime Mujore ose Tremujore: Disa qendra kujdesi ndryshojnë menunë mujore ose tremujore për të sjellë shumëllojshmëri dhe për të pranuar preferencat dhe nevojat ushqimore.
Feedback: Feedback-i i rregullt ndihmon të vlerësohet suksesi i menusë dhe të bëhen ndryshimet e nevojshme.
Çelësi është të gjeni një balancë midis shumëllojshmërisë, nevojave ushqimore dhe preferencave të ushqimit, duke respektuar parimet e ushqyerjes së shëndetshme dhe rekomandimet ushqimore për grupmoshave të caktuara.
5) A keni ndonjë bashkëpunim me nëna që duan përkujdesje në ushqim për fëmijët e tyre?
Po, jam në kontakt me shumë prindër, kryesisht nëna të cilat janë të interesuara të edukohen rreth të ushqyerit dhe nevojave ushqimore që fëmijët i kanë gjatë rritjes, duke filluar nga fëmijët që vijojnë kopshte dhe deri te fëmijët në fund të adoleshencës. Jam e përfshirë në konsulencë, këshillim, hartim të planeve ushqimore konform gjendjes shëndetësore dhe fizike të fëmijëve duke i ndihmuar në planifikim, hartim dhe zhvillim të shëndetshëm të planit të ushqimit.
Shprehia dhe zakoni i ushqyerjes së shëndetshme të krijuara gjatë fëmijërisë fillon në shtëpi dhe në kopshte, duke themeluar bazën e të ushqyerit dhe është pjesë e jetës së personit në të ardhmen, andaj inkurajoj institucionet e vendit të hartojnë planin administrativ shtetëror të ushqyerit për kopshte dhe shkolla!