Udhëheqësit e BE-së takohen të enjten në Bruksel për një samit të lënë në hije nga lufta e Hamasit me Izraelin dhe dështimi i BE-së për të projektuar një front të bashkuar.
Për javë të tëra, qëndrimi i Bashkimit Evropian ndaj luftës ka qenë i turbullt me mesazhe të përziera, gafa diplomatike dhe pikëpamje kombëtare kontradiktore për konfliktin izraelito-palestinez.
Por pas ditësh mosmarrëveshjeje, udhëheqësit e BE synojnë të projektojnë një front të bashkuar.
Ata pritet të mbështesin një thirrje për pauza humanitare në luftime.
Presidenti i Këshillit Evropian Charles Michel thotë se përkeqësimi i situatës humanitare në Gaza është një shqetësim i madh dhe udhëheqësit janë të prirur të lehtësojnë aksesin në ushqim, ujë, kujdes mjekësor, karburant dhe strehim.
Ata shpresojnë se kjo do të krijojë kushte më të sigurta për lirimin e më shumë se 200 pengjeve të kapur nga persona të armatosur të Hamasit gjatë sulmit të tyre të 7 tetorit. Shumë prej të burgosurve janë shtetas të dyfishtë evropianë, përfshirë shtetas nga Gjermania, Franca, Portugalia dhe Holanda.
Vendet anëtare të BE-së kanë pikëpamje të ndryshme dhe e gjithë kjo krijon një pamje shumë konfuze.
Disa kanë rezerva për thirrjen për një pauzë në luftime dhe argumentojnë se kjo mund të shihet si kufizim i të drejtës së Izraelit për vetëmbrojtje.
Gjermania dhe vendet e tjera nuk e mbështesin idenë e një pauze humanitare të vetme, sepse kjo do të ishte shumë afër konceptit të një armëpushimi, kur Izraeli ka të drejtë të mbrohet nga sulmet.
Ajo që duhej në vend të kësaj ishin pushime më të shkurtra në luftime, tha një diplomat i BE-së për BBC. “Një pauzë do të thotë që të dy aktorët të ndalen përgjithmonë, ndërsa pauzat janë të përkohshme. Janë intervale të shkurtra për disa orë, për të marrë ndihmë,” thanë ata.
Gjermania, Austria, Hungaria dhe Republika Çeke kanë mbajtur qëndrime të forta për të mbështetur Izraelin. Spanja dhe Irlanda janë më të harmonizuara me çështjen palestineze.
Disa liderë evropianë kanë qenë në një turne diplomatik në Lindjen e Mesme. Kryeministrja e Italisë Giorgia Meloni, kancelari gjerman Olaf Scholz dhe presidenti francez Emmanuel Macron kanë pasur të gjithë bisedime me presidentin e Egjiptit Abdel Fattah El-Sisi.
Kancelari austriak Karl Nehammer dhe kryeministri çek Petr Fiala vizituan Izraelin të mërkurën.
Këto pikëpamje të ndryshme shtrihen edhe tek ekzekutivi i BE-së.
BE-ja është donatori më i madh për palestinezët, kështu që kur Oliver Varhelyi, Komisioneri Evropian i Hungarisë, përgjegjës për politikën ndaj vendeve fqinje, njoftoi pas sulmit të Hamasit se të gjitha pagesat po pezulloheshin dhe të gjitha propozimet e reja buxhetore ishin shtyrë, ajo menjëherë dërgoi kambanat e alarmit. agjencitë e ndihmës.
KE më pas nxori një deklaratë duke thënë se ndihma prej 691 milion € (600 milion £) nuk do të ndërpritet, por do të vihej në shqyrtim, dhe më vonë tha se do të trefishonte ndihmën për palestinezët.
Dhe kur presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen fluturoi në Izrael me presidentin e Parlamentit Evropian, ajo tërhoqi kritika për mbështetjen e të drejtës së Izraelit për t’u mbrojtur pa theksuar se duhet t’i përmbahet ligjit ndërkombëtar humanitar. Dukej se nuk kishte asnjë përpjekje për t’u lidhur me Autoritetin Palestinez.
Megjithatë, një diplomat i BE-së u tha gazetarëve se jo gjithçka që zonja von der Leyen tha në Izrael ishte postuar në mediat sociale. “Nëse doni të jeni efektiv, nuk bëni diplomaci megafonike”, tha diplomati. “Qeveria izraelite na dëgjon nëse ngremë diçka pas dyerve të mbyllura”.
Në një lëvizje shumë të pazakontë, më shumë se 800 staf dhe diplomatë të BE-së nënshkruan një letër të hapur duke kritikuar mbështetjen e saj “të pakontrolluar” për Izraelin. Ata u ankuan për “standardet e dyfishta” të Komisionit, duke vënë në dukje se bllokada e Ukrainës nga Rusia shihej si një akt terrori, ndërsa bllokada e Gazës nga Izraeli “u injorua plotësisht”.
“Përgjigja e BE-së ka qenë mjaft fatkeqe dhe shumë konfuze,” i tha BBC-së James Moran nga Qendra për Studime të Politikave Evropiane.
“Në të kaluarën, qasja e BE-së ndaj konflikteve në Lindjen e Mesme në përgjithësi kishte arritur të dilte me një pozicion të barabartë. Për shembull, në vitin 2014 thirrjet për një armëpushim u bënë shumë shpejt”.
BE-ja nuk ka ushtri, anije apo avionë – por ka luajtur një rol të rëndësishëm diplomatik në Lindjen e Mesme.
Kur ajo përbëhej nga vetëm nëntë anëtarë në vitin 1980, ajo nxori Deklaratën novatore të Venecias duke njohur të drejtën e popullit palestinez për vetëvendosje.
Me shpejtësi deri në vitin 2023, BE përfaqëson 27 vende me “pikëpamje thelbësisht të kundërta për Lindjen e Mesme”, tha një diplomat i BE-së për BBC.
Kjo u bë e qartë gjatë një takimi të ministrave të jashtëm të BE-së në fillim të kësaj jave, ku ministrja e Jashtme gjermane Annalena Baerbock thuhet se argumentoi kundër një armëpushimi humanitar sepse Hamasi ishte ende duke gjuajtur raketa në Izrael.
Si rezultat, BE-ja deri më tani nuk ka arritur të pajtohet se çfarë lloj pauze duhet të ketë.
Një element tjetër thelbësor është se BE-ja nuk dëshiron të devijojë nga linja e SHBA-së. Qëndrimi gjerman për mbështetjen e pauzave të shkurtra humanitare për të lejuar ndihmën është i ngjashëm me atë të mbrojtur nga amerikanët.
“Ka një nevojë të madhe për të ruajtur solidaritetin transatlantik në Ukrainë,” thotë James Moran. “Bashkëpunimi BE-SHBA ka qenë shumë i rëndësishëm për të ndihmuar ukrainasit të mbrohen nga pushtimi i Rusisë.”
Por diplomatët e BE-së theksojnë se lufta në Ukrainë nuk është shumë e krahasueshme me atë që po ndodh në Lindjen e Mesme.
“Ishte një luftë në pragun tonë dhe kishte një armik të qartë”, tha një zëdhënës i Parlamentit Evropian për BBC. “Askush nuk e vuri në dyshim nëse ishte e drejtë që BE të ndihmonte Ukrainën të armatosej. Ishte një ndryshim epokal”.
Që nga fillimi i agresionit të Rusisë, mbështetja e BE-së ka arritur në 82.6 miliardë euro.
Ai nivel uniteti mungon në luftën Hamas-Izrael: “Mungesa e një zëri të vetëm është thembra e akilit e BE-së,” thotë diplomati i BE-së.
Këto dallime ka të ngjarë të rishfaqen kur 27 udhëheqësit e BE-së të takohen pas dyerve të mbyllura në Bruksel të enjten pasdite.
BE-ja u krijua si një projekt paqeje pas shkatërrimit të shkaktuar nga Lufta e Dytë Botërore dhe ka potencialin për të qenë ndërmjetësues i paqes.
Por në realitet asnjë vend evropian nuk është aq i fuqishëm sa të qëndrojë i vetëm si një lojtar kryesor; dhe së bashku janë shumë të ndarë.
“Pas një periudhe të gjatë të mungesës së angazhimit me Lindjen e Mesme, ne nuk mund të zgjohemi në mënyrë magjike dhe ta kthejmë konfliktin atje”, i ka thënë një diplomat për BBC, përcjell Dukagjini.