Një sondazh, sipas agjencisë së lajmeve Reuters, tregon se mbështetja për kryeministrin Albin Kurti dhe partinë e tij ka rënë ndjeshëm krahasuar me zgjedhjet e vitit 2021.
Sipas dy sondazheve private të ndara me Reuters, partia Vetëvendosje dhe aleatët e saj kanë rreth 40% të votave – një rënie nga 50.2% në vitin 2021.
Mes tensioneve në veriun e Kosovës dhe ndëshkimeve të BE-së, qytetarët po vlerësojnë ndikimin e politikave të Qeverisë Kurti dhe marrëdhënieve ndërkombëtare në jetën e tyre të përditshme.
Në këtë kontekst, një nga goditjet më të forta është pezullimi i projekteve të financuara nga BE-ja, të cilat prekin fusha si infrastruktura, mjedisi dhe kultura.
Një nga shembujt më të prekshëm është kinemaja Lumbardhi në Prizren, e cila duhej të përfitonte nga një grant evropian për rinovim, por që u anulua si pjesë e masave ndëshkuese ndaj Kosovës.
Për dekada, kinemaja Lumbardhi në Prizren ka qenë një dritare për qytetarët drejt botës. Ajo ka shfaqur filma nga Japonia, Kina dhe Shtetet e Bashkuara dhe ka pritur artistë ndërkombëtarë në festivalin e saj të dokumentarëve.
Por, ky institucion kulturor është përballur me probleme financiare dhe varej nga një grant prej 1.5 milionë eurosh nga Bashkimi Evropian për rinovimin e sistemit të ngrohjes dhe kanalizimeve, tha drejtori ekzekutiv i kinemasë, Ares Shporta.
Megjithatë, më 7 tetor, ai mori një email nga zyrtarët e BE-së ku thuhej se granti ishte anuluar për shkak të “masave të vazhdueshme të vendosura nga Bashkimi Evropian ndaj qeverisë së Kosovës” – një referencë ndaj ndëshkimeve të BE-së të vendosura në vitin 2023 për shkak të politikave të kryeministrit Albin Kurti në veriun e Kosovës, ku shumica janë serbë.
Ndikimi i masave të BE-së
BE-ja nuk ka publikuar një listë të plotë të projekteve të prekura, por sipas burimeve të Reuters, të paktën 150 milionë euro fonde për mbi një duzinë projektesh janë pezulluar. Në mesin e tyre janë një impiant trajtimi të ujërave të zeza prej 70 milionë eurosh dhe rinovimi i një salle koncertesh.
Qeveria e Kosovës i ka minimizuar pasojat e këtyre masave, por rastet e kinemasë Lumbardhit dhe projekteve të tjera tregojnë ndikimin e vërtetë në një nga vendet më të varfra të Evropës.
Ky zhvillim po ndodh ndërsa Kosova i afrohet zgjedhjeve të 9 shkurtit dhe mund të ndikojë në shanset e Kurtit për rizgjedhje, thonë tre analistë politikë.
“Shumë votues mund të jenë të kënaqur me faktin që Kosova ka më shumë kontroll në veri, por nuk janë të bindur se kjo mund të mbahet pa mbështetje ndërkombëtare”, ka deklaruar analisti Agon Maliqi.
Disa vende të BE-së kërkojnë heqjen e sanksioneve pasi ato nuk kanë ndryshuar politikat e Kurtit dhe kanë dëmtuar qytetarët e zakonshëm, por ka kundërshtime nga Franca dhe Hungaria, të cilat mbështesin Serbinë.
Një diplomat i lartë tha se masat ishin të padrejta ndaj Kosovës, pasi Serbia gjithashtu ka ndikuar në tensionet. Megjithatë, ai shtoi se nuk ekziston një mekanizëm për të tërhequr këto masa, pavarësisht se nuk kanë sjellë efekt.
Zëdhënësi i BE-së i quajti masat “të përkohshme dhe të kthyeshme” dhe tha se do të hiqeshin nëse Kosova ul tensionet në veri.
Tensionet etnike dhe pasojat e tyre
Kosova shpalli pavarësinë nga Serbia në vitin 2008 me mbështetjen e Shteteve të Bashkuara, të cilat në vitin 1999 organizuan një fushatë bombardimesh kundër forcave serbe.
Por marrëdhëniet me SHBA-në janë tensionuar nën qeverisjen e Kurtit. Ai ka premtuar, por nuk ka arritur të përmirësojë raportet me Serbinë, gjë që do të ndihmonte në rrugën e Kosovës drejt anëtarësimit në BE.
Rreth 50,000 serbë që jetojnë në veri të Kosovës nuk e njohin autoritetin e Prishtinës dhe mbështeten nga Beogradi për paga, pensione dhe kujdes shëndetësor.
BE-ja ka kërkuar nga Kosova krijimin e një asociacioni të komunave serbe me më shumë autonomi, por Kurti ka refuzuar duke e parë këtë si hap drejt ndarjes. Përkundrazi, ai ka vendosur masa që synojnë të dobësojnë autonominë e serbëve në veri.
Në vitin 2023, ai vendosi kryetarë shqiptarë në komunat me shumicë serbe dhe i detyroi serbët të përdorin targat e Kosovës në vend të atyre të Serbisë – masa që çuan në përleshjet më të këqija në dekadën e fundit.
Pavarësisht sanksioneve të BE-së, Kurti vazhdoi me politika të tjera, si ndalimi i përdorimit të dinarit serb, mbyllja e zyrave postare serbe dhe kufizimi i tregtisë me Serbinë.
“Kosova është e izoluar dhe e ndëshkuar nga bashkësia ndërkombëtare”, ka deklaruar Vlora Çitaku nga Partia Demokratike e Kosovës.
Ndërkohë, mbetet e paqartë se si do të reagojë administrata e re e Donald Trumpit. Megjithatë, Richard Grenell, i dërguari i Trumpit për Ballkanin, dha një sinjal të qartë: “Bashkësia ndërkombëtare është e bashkuar kundër Kurtit”.
Ndikimi në zgjedhje
Që nga ardhja në pushtet në vitin 2021, Kurti ka pasur disa suksese ekonomike – papunësia është ulur nga 30% në rreth 10%, paga minimale është rritur dhe ekonomia është zgjeruar më shpejt se mesatarja e Ballkanit Perëndimor.
Por në veri, ndasitë mbeten të thella. Shkollat, spitalet dhe bizneset janë të ndara mes shqiptarëve dhe serbëve.
Për shkak se Beogradi nuk e njeh Kosovën, ai ende paguan pagat dhe pensionet për serbët në veri. Por tani, ata duhet të udhëtojnë në Serbi për t’i tërhequr, pasi Kurti mbylli zyrat postare serbe.
Në anën tjetër, ndëshkimet e BE-së po prekin edhe qytetarët shqiptarë. Projekti i kanalizimeve të Prishtinës, me vlerë 70 milionë euro, është pezulluar./REUTERS