Bashkimi Evropian ka vendosur të martën t’i heqë pengesat përfundimtare ndaj Kroacisë për ta adoptuar valutën e euros, duke mundësuar kështu zgjerimin e parë të kësaj monedhe pas pothuajse një dekade. Ndërkaq, kohëve të fundit, euro ka rënë në nivelin më të ulët ndaj dollarit në 20 vjet.
Ministrat e financave të BE-së, planifikojnë të miratojnë tri ligje që do t’i hapin rrugën Kroacisë që më 1 janar të bëhet anëtarja e 20-të e eurozonës. Vendi i fundit i BE-së që iu bashkua eurozonës ishte Lituania në vitin 2015, raporton AP.
Adoptimi i euros ofron përfitime ekonomike që rrjedhin nga lidhjet më të thella financiare me anëtarët e tjerë të bllokut të monedhës dhe nga autoriteti monetar i Bankës Qendrore Evropiane. Banka planifikon të rrisë normat e interesit për herë të parë në 11 vjet këtë muaj për të luftuar inflacionin rekord prej 8.6%.
Në mënyrë më të prekshme, kjo do të thotë se asnjë nga 340 milionë banorët aktualë të eurozonës që vizitojnë Kroacinë nuk do të kenë më nevojë të shkëmbejnë paratë e tyre për kunën kroate, e cila aktualisht është monedha zyrtare e Kroacisë.
Hyrja në eurozone ka edhe shpërblime politike, sepse valuta e përbashkët është projekti më ambicioz i Evropës për të integruar kombet, duke u dhënë atyre një vend në BE. Kjo do të thotë, po ashtu, një vend në tavolinat më të larta vendimmarrëse të BE-së.
Ndryshimet vijnë pasi të martën kursi i këmbimit të euros u barazua me 1 dollarë për herë të parë në dy dekada. Ekziston frika se një krizë e përkeqësuar energjetike në Evropë, e lidhur me luftën e Rusisë në Ukrainë, mund ta çojë ekonominë në një kaos.
E krijuar në vitin 1999 nga 11 vende duke e përfshirë Gjermaninë dhe Francën, euro ka kaluar shtatë zgjerime në të kaluarën, duke filluar me Greqinë në vitin 2001.
Apeli i anëtarësimit në euro reflektohet nga tri zgjerimet e fundit, të cilat sollën shtetet baltike midis 2011 dhe 2015. Gjatë asaj periudhe, eurozona po përpiqej ta frenonte një krizë borxhi që Greqia kishte shkaktuar dhe që po kërcënonte ta shpërbënte aleancën e monedhës .
Një kombinim i huave emergjente evropiane për pesë vende anëtare financiarisht të cenueshme dhe një premtim i BQE-së për të bërë “çfarëdo që duhet” për të shpëtuar euron i mundësoi bllokut të euros t’i përballonte turbulencat dhe të dilte më i fortë.
Anëtarësimi në euro kërkon që një vend të plotësojë një sërë kushtesh ekonomike. Këto lidhen me inflacionin e ulët, financat publike të shëndosha, një kurs këmbimi të qëndrueshëm dhe kostot e kufizuara të huamarrjes.
Kroacia është vend i vogël dhe relativisht i varfër, kështu që hyrja e saj në euro do të ketë implikime të kufizuara ekonomike ndërkombëtare. Vendi ka një popullsi prej rreth 4 milionë banorësh dhe një pasuri për kokë banori që, me 13,460 euro (13,500 dollarë) vitin e kaluar, ishte më pak se gjysma e mesatares së eurozonës.
Megjithatë, në sfondin e luftës ruse në Ukrainë dhe aplikimit të nxituar të Kievit për anëtarësim në BE, adoptimi i afërt i euros nga Kroacia dërgon një sinjal politik potencialisht të rëndësishëm.
Kroacia ishte vetë në luftë në fillim të viteve të ’90-ta, gjatë shpërbërjes së dhunshme të Jugosllavisë. Vendi aplikoi për anëtarësim në BE në 2003 dhe u bashkua me BE më 2013. Kjo ishte hera e fundit që BE u zgjerua.