Një marrëveshje që lejon eksportin e grurit ukrainas përmes Detit të Zi është nënshkruar në qytetin turk të Stambollit të premten, pas muajsh negociatash midis Ukrainës dhe Rusisë të ndërmjetësuara nga Turqia dhe Kombet e Bashkuara.
Transporti i miliona tonëve nga portet e bllokuara të Detit të Zi mund të shmangë krizën globale të ushqimit.
Ukraina dhe Rusia kanë nënshkruar marrëveshjen të mbështetur nga OKB për të lejuar eksportin e miliona tonë drithë nga portet e bllokuara të Detit të Zi, duke shmangur potencialisht kërcënimin e një krize globale katastrofike ushqimore.
Në një ceremoni nënshkrimi në Pallatin Dolmabahçe në Stamboll morën pjesë Sekretari i Përgjithshëm i Organizatës së Kombeve të Bashkuara (OKB), Antonio Guterres dhe Recep Tayyip Erdogan, presidenti i Turqisë, i cili kishte luajtur një rol kyç gjatë muajve të negociatave të tensionuara.
Guterres ka thënë në komentet në ceremoni se marrëveshja do të hapte rrugën për vëllime të konsiderueshme të eksporteve të ushqimit nga Ukraina dhe do të lehtësonte një krizë paralele ushqimore dhe ekonomike në botën në zhvillim.
Ai a thënë se “feneri i shpresës po shkëlqente në Detin e Zi” dhe i bëri thirrje Rusisë dhe Ukrainës që të zbatojnë plotësisht marrëveshjen.
Shpresohet se marrëveshja do të sigurojë kalimin e grurit dhe mallrave thelbësore si vaji i lulediellit nga tre porte të Ukrainës, përfshirë Odesën, edhe pse lufta vazhdon të tërbohet gjetkë në vend. OKB-ja kishte paralajmëruar se lufta rrezikonte kequshqyerjen masive, urinë dhe urinë.
Marrëveshja synon gjithashtu të sigurojë kalimin e sigurt të produkteve të plehrave të prodhuara nga Rusia, thelbësore për të siguruar rendimente të larta në të ardhmen në të korrat, mes përpjekjeve për të lehtësuar një krizë globale ushqimore të provokuar nga pushtimi rus i Ukrainës.
Zyrtarët e OKB-së thanë se shpresonin që dërgesat paraprake mund të fillonin që të shtunën, me shpresën për të arritur nivelet e eksportit të paraluftës nga tre portet ukrainase, një normë prej 5 milionë tonë metrikë grurë në muaj – brenda disa javësh.
Sipas zyrtarëve të OKB-së, marrëveshja e arritur midis Kievit dhe Moskës është një koalicion i stafit turk, ukrainas dhe i OKB-së do të monitorojë ngarkimin e grurit në anije në portet ukrainase përpara se të lundrojë në një rrugë të paraplanifikuar përmes Detit të Zi, i cili mbetet shumë i minuar nga forcat ukrainase dhe ruse.
Anijet pilot ukrainase do të drejtojnë anijet tregtare që transportojnë grurin në mënyrë që të lundrojnë në zonat e minuara rreth vijës bregdetare duke përdorur një hartë të kanaleve të sigurta të ofruara nga pala ukrainase.
Anijet më pas do të kalojnë Detin e Zi drejt ngushticës së Bosforit të Turqisë, ndërsa do të monitorohen nga afër nga një qendër e përbashkët koordinimi në Stamboll, që përmban përfaqësues nga OKB, Ukraina, Rusia dhe Turqia.
Anijet që hyjnë në Ukrainë do të inspektohen nën mbikëqyrjen e së njëjtës qendër të përbashkët koordinuese për t’u siguruar që ato nuk mbajnë armë ose sende që mund të përdoren për të sulmuar palën ukrainase.
Palët ruse dhe ukrainase kanë rënë dakord të ndalojnë sulmet ndaj ndonjë prej anijeve tregtare ose porteve të përfshira në iniciativën për transportin e grurit jetik, ndërsa vëzhguesit e OKB-së dhe turqit do të jenë të pranishëm në portet e Ukrainës për të përcaktuar zonat e mbrojtura nga marrëveshja.
Guterres k athënë se një marrëveshje e tillë midis dy vendeve ndërluftuese ishte “e paprecedentë” dhe se do të “sillte lehtësim për vendet në zhvillim në prag të falimentimit dhe njerëzit më të cenueshëm në prag të urisë.
“Dhe do të ndihmojë në stabilizimin e çmimeve globale të ushqimeve, të cilat tashmë ishin në nivele rekord edhe para luftës, një makth i vërtetë për vendet në zhvillim”, ka shtuar ai, raporton The Guardian, transmeton Dukagjini.
Gjithashtu, sipas tij dërgesa e drithërave dhe rezervave ushqimore në tregjet botërore do të ndihmojë në kapërcimin e hendekut global të furnizimit me ushqime dhe do të zvogëlojë presionin mbi çmimet e larta.
Marrëveshja është produkt i muajve të negociatave të vazhdueshme dhe të vështira midis zyrtarëve të OKB-së, përfshirë Guterres, dhe zyrtarëve kryesorë rusë dhe ukrainas, të cilët e parashtruan këtë çështje në prill.