Libri, “Qetësia në mua”, është një përmbledhje poezish pas vdekjes së shkrimtarit kanadez Patrick Lane, përpiluar dhe redaktuar nga gruaja e tij Lorna Crozier.
Në këtë koleksion të fundit, Patrick Lane kultivon qetësinë e të jetuarit në një trup mes shumë trupave të tjerë – troftën në liqen, patat që vijnë me erën, një rakun që peshkon në një lumë – duke zbuluar në fund një rrjetë të ngatërruar dhe një folës i cili sheh si bukurinë, ashtu edhe dhimbjen që e vërshojnë rreth tij.
Profesoresha dhe recensionistja, Candace Fertile, ka bërë një review të kësaj përmbledhje poezish nga Patrick Lane, që paraqesin individualitetin në pah të vetë Lane, por, individualitetin që mund të bashkëjetoj më të gjithë dhe më gjithçka, pasi edhe lumturia edhe dhimbja, edhe shëmtia edhe bukuria janë ato se çka e bën jetën jetë, janë po këto gjëra që e ndajnë jetën nga vdekja, dhe që e dallojnë jetën nga vdekja.
“Qetësia në mua”
Redaktimi i librit të fundit me poezi të Patrick Lane duhet të ketë qenë i vështirë për gruan e tij, poeten Lorna Crozier, por siç thotë ajo në hyrje, “e ktheva redaksinë në një bisedë, dialogun e fundit rreth poezisë që do të kishim, zërin e tij në poezi, duke u shtrirë përgjatë muajve të mungesës së tij.” Dashamirët e poezisë do të jenë mirënjohës për punën e Crozier në grumbullimin e këtij vëllimi gjithnjë kaq të pasur me poezi që Lane shkroi në mes të sëmundjes së tij të fundit.
Temat e njohura në shkrimin e Lane rrjedhin në të gjithë koleksionin, me pasionin e tij për natyrën që gjendet pothuajse në çdo poezi. Në “The Breath”, një poezi e shkurtë me tre rreshta, Lane vëzhgon një merimangë, rrjeta e së cilës “do të mbulojë gjithë botën”. Gjeniu i Lane qëndron në aftësinë e tij për të bërë të dukshme atë që shumica e njerëzve nuk e vënë re. Ai i pozicionon qeniet njerëzore përkrah krijesave të tjera. Në “Lacrimae”, Lane imagjinon të qenit në barkun e nënës: “Çfarë çudie ishte të notosh brenda saj, / dëgjoje këngën e saj të daulles duke rrahur. Në atë bark ishte / një tjetër lloj thirrjeje, një ngjalë bari e di/ në ngushticat ku harengat i lëshojnë vezët. Gjithçka është e lidhur, dhe dështimi i qenieve njerëzore për ta kuptuar këtë do të thotë tragjedi.
Shumë nga poezitë i referohen tingullit, qoftë pranisë apo mungesës së tij, dhe heshtja ka tingullin e vet. Fillon “Shpëtimi” “Dëgjo lutjet që bëjnë gjethet / para se të bien”. Heshtja krijon hapësirën për të dëgjuar shumë gjëra të tjera. Poezitë e tjera i referohen muzikës. Në “Chuck Berry and Cherry Blossoms”, folësi, duke parë një printim druri japonez në një muze, mëson se askush atje nuk mund ta lexojë skenarin e artit. Fjalët humbasin edhe kur folësi dëgjon tekstet e Berry-t: “Çdo fjalë e fshehur është një lulëzim i brishtë, që lutet / pse nuk mund të jesh i vërtetë , shënimet e Chuck Berry-t / duke u zhvendosur midis degëve të ulëta të pemëve të qershisë.” Lane shkëlqen në përdorimin e betonit për të hapur shtigje në soditje.
Disa poezi trajtojnë në mënyrë eksplicite lindjen dhe vdekjen. Poema më e gjatë, “Një poemë e Krishtlindjeve”, është një fjali e vetme e mrekullueshme pak më shumë se dy faqe në gjatësi, dhe një theksim për mënyrën se si kap kaq shumë nga interesat e Lane. Ai pyet veten rreth shkrimit të një poezie për Krishtlindje dhe pothuajse menjëherë fillon me kafshët, “erën e butë / të bagëtive në dimër … dhe pulat, / me siguri do të kishte pula, do të kishte robër, / të qetë” dhe më pas rrëshqet në një histori për një të ri burrë që merrte pjesë në lindjen e një fëmije, prindërit e të cilit nuk mund të përballonin një mjek. Ai mendon për atë lindjen tjetër, atë në stallë, dhe sheh te nëna e re se ai ka ndihmuar “të qetë në të pas një lindjeje të tillë”. E gjithë skena është kaq e heshtur dhe megjithatë kaq e gjallë; edhe pse nuk bëhet fjalë për atë lindjen tjetër, është për mrekullinë e lindjes.
Titulli i poemës, “Qetësia në mua”, gjithashtu ndërthur dy skena, njëra nga folësi duke ngritur një burrë në karrocën e tij me rrota dhe tjetra e tij duke ngritur një të vdekur në një shtrat: “Trupi i sapo vdekur / bie, limber si gomë e lodhur, e rëndë si bota.” Poema mbaron me diturinë se një ngritje dhe mbajtje e tillë na vjen të gjithëve: “Edhe të dashuruarit prehen / në gjumë që pason dashurinë, gjithë krahët që kam mbajtur, krahë të tillë që do të më mbajnë”.
Adhuruesit e poezisë së Patrick Lane – dhe ka shumë – kanë një kënaqësi të veçantë me këtë vëllim të hollë. Ka imazhe të shkëlqyera. Ai përfshin botën natyrore dhe të krijuar nga njeriu. Ka dashuri. Ai është i mbushur me njohuri të këndshme dhe mençuri elegante.