Bombardimi vdekjeprurës i spitalit Arab Al-Ahli në qytetin e Gazës të martën mbrëma është një tragjedi që ka shkaktuar indinjim të gjerë në nivel global dhe ka sjellë akuzat e shumta. Zyrtarët shëndetësorë thonë se ky sulm ka marrë jetën e të paktën 500 njerëzve.
Pala palestineze është e bindur se shpërthimi është rezultat i një bombe të zgjuar të hedhur nga një aeroplan i Forcave Ajrore izraelite, ndërsa Izraeli ka reaguar duke akuzuar luftëtarët palestinezë, pretenduar se shpërthimi është pasojë e një rakete të lëshuar nga Gaza, por që nuk ka arritur të ndjekë një rrugë të qartë fluturimi.
Provat në dispozicion janë të pakta dhe nuk japin përgjigje të qarta. Vetëm një analizë e kujdesshme e mbetjeve në vendin e ngjarjes mund të sjellë dritë mbi origjinën e shpërthimit.
Para këtij sulmi të fundit, kishte një rritje në provat që tregonin se sulmet ajrore izraelite në Gaza ishin kryer pa dallim. Megjithatë, analizat më të hollësishme nuk kanë mundur të zbulojnë një model ushtarak të qartë në goditjet ajrore, duke nxitur pyetjen: Pse Izraeli i bëri thirrje palestinezëve për të evakuuar Gazën veriore javën e kaluar?
Nga një perspektivë ushtarake, ka dy përgjigje të mundshme. Për Izraelin, kjo mund të jetë një gabim. Mundësia e parë është se ata mund të kishin synuar të krijojnë kaos në rrugët e Gazës, për të bërë lëvizjen e luftëtarëve të Hamasit të vështirë ose pothuajse e pamundur. Kjo logjikë është e njohur nga doktrina ushtarake e vjetër, por situata është komplekse, dhe luftëtarët e Hamasit nuk janë një forcë ushtarake tradicionale. Prandaj, një qasje e tillë izraelite nuk garanton suksesin, edhe në rrethana të kufizuara.
Gjatë viteve të bllokadës së enklavës së Gazës nga Izraeli, luftëtarët e Hamasit kanë krijuar një rrjetë tunelesh të ngrohtë nën territorin e Gazës. Prania e këtyre tuneleve është mbajtur me sekret nga palestinezët për arsye të sigurisë ushtarake, dhe madje kur u zbuluan, informacioni i tyre u lejua të lëshohej vetëm pjesërisht, duke e mbajtur ende këtë temë të mbuluar me mister.
Duket se praktika e gërmimit të kalimeve nën tokë filloi fillimisht si një mjet për të kapërcyer pushtimin izraelit të territorit që zgjati deri në vitin 2005. Ndër vite, spekulimet se palestinezët e Gazës mund të përdorin këto tunele për kontrabandë mallrash, furnizime ushtarake dhe objekte të tjera janë bërë të zakonshme, veçanërisht në vitet 1990, kur Gaza ishte nën kontrollin politik të Fatahut.
Tunelet fillimisht mendoheshin të ishin të thjeshta, të gjata mjaft për të kaluar nën gardhe kufitare me Egjiptin, me hyrje të fshehura nga shtëpitë. Ata ishin relativisht të ngushtë dhe të vegjël, kështu që njerëzit duhet të ngushtoheshin për t’u lëvizur në to. Kujdesi ndaj tyre ishte minimal.
Me kalimin e kohës, tunelet u bënë shumë efikase për kontrabandë të çdo lloji në Gaza dhe u zgjeruan brenda territoreve palestineze. Kjo lejoi lëvizjen e lirë të armëve dhe furnizimeve midis qytetarëve dhe ushtarëve të Hamasit, duke shmangur vëzhgimin izraelit që përfshinte satelitë, aeroplanë, helikopterë dhe dronë të pa pilot. Gërmuesit përmirësuan cilësinë e tuneleve dhe i bënë ata më të sofistikuar.
Videot e publikuara nga Hamasi javën e kaluar tregojnë tunel me përmasa të mahnitshme, të ndërtuar me beton parafabrikuar, të gjatë dhe të gjerë, që lejojnë lëvizjen e lirë të luftëtarëve dhe municioneve, përfshirë raketat. Saktësia dhe vendndodhja e tyre ende nuk janë të njohura, por është e qartë se ky rrjet tunelesh është i gjerë dhe ofron një mjet efikas për lëvizjen nën tokë.
Kjo do të thotë se forca relativisht e vogël e Hamasit mund të lëvizë efikasisht midis pozicioneve përmes këtyre tuneleve, në operacione mbrojtëse dhe sulme. Prandaj, nëse urdhri i Izraelit për largimin e njerëzve nga Gazën veriore ishte për të penguar lëvizjen e trupave të Hamasit, duhet pranuar se ky është një keqkuptim i situatës nën tokë, ndryshe nga realiteti i sipërmarrjeve të tyre nëntokësore.
Një alternativë tjetër e menduar nga komandantët ushtarakë izraelit për urdhrin mund të jetë dëshira për të “zbrazur” zonën nga joluftëtarët dhe për të bërë ofensivën më të thjeshtë dhe më efikase për tu realizuar.
Teorikisht, kjo strategji ka një logjikë të qartë: nëse shumica e civilëve evakuohen, sulmuesit mund të presupozojnë se ata që mbeten janë luftëtarë, duke e bërë objektivin e tyre më të legjitim të ushtarak. Po ashtu, një zhvillim i kësaj natyre do të reduktojë viktimat civile kolaterale dhe akuzat se Forcat e Mbrojtjes izraelite vrasin civilë pa dallim.
Megjithatë, në realitet, Izraeli duhet të ketë qenë i vetëdijshëm – siç është theksuar nga Kombet e Bashkuara dhe organizata humanitare – se është e pamundur që 1.1 milionë njerëz në një territor të ngushtuar të banuar të lëvizin brenda natës. Kushtet e rrethimit dhe mungesa e ushqimit, ujit, ilaçeve dhe karburanteve bëjnë të pamundur këtë lëvizje masive të popullsisë.
Edhe nëse të gjithë jo-luftëtarët do të ndiqnin këtë udhëzim dhe do të dilnin nga zonat veriore, një ofensivë tokësore izraelite do të përballësh sfida të mëdha. Pavarësisht avantazhit të tyre në shtrëngimin ushtarak, fuqisë së tyre, kontrollit të ajrit dhe teknologjisë së lartë, një territor urban i mbushur me rrënoja dhe ndërtesa të shkatërruara ose të dëmtuara është një sfidë e vërtetë për një sulm tokësor. Në këtë kontekst, një përparim ushtarak është shumë i vështirë për tu realizuar.
Kur kërkoni një shembull historik, Stalingradi vjen në mendje. Përkundër stërvitjes së shkëlqyer ushtarake dhe avantazhit teknik të njohurive të tyre, ushtritë gjermane janë luftuar për tetë muaj për të kapur qytetin e shkatërruar. Ata janë përballur me vendosmërinë dhe sakrificën e mbrojtësve sovjetikë.
Në qytete të shkatërruara, sulmuesit hasen në një situatë të vështirë, duke kërkuar raporte ushtarake më të larta se standardi 3:1 për të pasur një shans për sukses. Në rrethana të tilla, një raport 5:1 ose më i lartë është më realist.
Në mënyrë paradoksale, kërkesat izraelite ndaj civilëve në Gaza për të liruar veriun mund të bëjnë situatën më delikate për luftëtarët e Hamasit. Lufta në një mjedis ku civilët janë të prirur të largohen do të ulë shqetësimet e tyre për ndikimin e aksioneve të tyre mbi popullsinë e panështruar. Ata mund të godisnin çdo lëvizje në tokë pa shqetësuar se shokët e tyre do të përdornin korridoret nëntokësore për të shpëtuar dhe rishfaqur në një tjetër vend.
Izraeli pa dyshim është duke u përgatitur për fazën e ardhshme. Në ditët në vijim, ne do të shqyrtojmë mundësitë e tij ushtarake, aftësitë dhe taktikat e mundshme.