Junta ushtarake e Mianmarit ka ekzekutuar dy aktivistë të shquar pro demokracisë dhe dy burra të tjerë të akuzuar për terrorizëm, njoftoi media shtetërore të hënën, pas një gjyqi të dënuar nga OKB-ja dhe grupet e të drejtave.
Aktivisti veteran i demokracisë, Kyaw Min Yu, i njohur më mirë si Ko Jimmy, dhe ish-deputeti i Lidhjes Kombëtare për Demokraci, Phyo Zayar Thaw, u ekzekutuan, së bashku me Hla Myo Aung dhe Aung Thura Zaw, raportoi Global New Light of Myanmar, pa dhënë një datë.
Vdekja e tyre shënon ekzekutimet e para gjyqësore në vend në dekada, ndërsa grupet e të drejtave të njeriut kanë frikë se do të pasojnë më shumë.
Sipas Human Rights Watch, 114 persona janë dënuar me vdekje në Myanmar që kur ushtria mori pushtetin në një grushtshtet në shkurt të vitit 2021.
Ko Jimmy dhe Phyo Zayar Thaw u akuzuan nga ushtria se ishin “të përfshirë në akte terroriste siç janë sulmet me shpërthime, vrasja e civilëve si informatorë”, ka thënë më parë zëdhënësi i juntës, Zaw Min Tun për CNN.
Ata u dënuan me vdekje në janar të këtij viti dhe muajin e kaluar, Zaw Min Tun konfirmoi se ankesat e tyre ishin refuzuar.
Çështjet civile janë gjykuar në gjykatat ushtarake me procedura të mbyllura për publikun që kur ushtria mori pushtetin vitin e kaluar, duke rrëzuar qeverinë e zgjedhur dhe duke anuluar pothuajse një dekadë reformash paraprake demokratike.
Raportuesi Special i Kombeve të Bashkuara për situatën e të drejtave të njeriut në Mianmar, Tom Andrews, tha në një deklaratë të hënën se ishte ” i shkatërruar” nga ekzekutimet.
“Zemra ime është me familjet, miqtë dhe të dashurit e tyre dhe me të vërtetë të gjithë njerëzit e Mianmarit që janë viktima të mizorive të përshkallëzuara të juntës”, tha ai.
“Këta individë u gjykuan, u dënuan dhe u dënuan nga një gjykatë ushtarake pa të drejtë apeli dhe thuhet se pa avokat ligjor, në kundërshtim me ligjin ndërkombëtar për të drejtat e njeriut.”
Ushtruesi i detyrës së drejtoreshës së Azisë për “Human Rights Watch”, Elaine Pearson, i quajti ekzekutimet “një akt mizorie të plotë”, që “pasoi gjyqe ushtarake jashtëzakonisht të padrejta dhe të motivuara politikisht”.
“Ky lajm i tmerrshëm u komplikua nga dështimi i juntës për të njoftuar familjet e burrave, të cilët mësuan për ekzekutimet përmes raporteve të mediave të juntës”, tha Pearson në një deklaratë të hënën.
Një zëdhënës i Sekretarit të Përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara António Guterres tha më herët se OKB ishte “thellësisht e shqetësuar” nga vendimi për të ekzekutuar burrat, duke e quajtur atë një “shkelje të hapur të së drejtës për jetë, liri dhe sigurinë e personit”, duke iu referuar një artikulli në Deklaratën Universale të të Drejtave të Njeriut.
Amnesty International ka thënë se ka regjistruar një rritje “alarmante” të numrit të dënimeve me vdekje në vend që nga marrja e pushtetit, për të cilat tha se ishin krijuar për të “mbjellur frikë”.
“Dënimi me vdekje është bërë një nga mënyrat e tmerrshme që ushtria e Mianmarit po përpiqet të mbjellë frikë në mesin e kujtdo që kundërshton sundimin e saj dhe do t’i shtonte shkeljet e rënda të të drejtave të njeriut, duke përfshirë dhunën vdekjeprurëse që synon protestuesit paqësorë dhe civilët e tjerë”, ka thënë organizata.
Një raport i Amnesty-së nga viti 2021 tha se ekzekutimi i fundit gjyqësor në Mianmar që dihet se ishte kryer ishte në vitin 1988.
Ka pasur shumë dënime me vdekje në vend që atëherë, por ato zakonisht janë “zbutur përmes faljeve masive”, tha Amnesty.
CNN nuk ka qenë në gjendje të verifikojë në mënyrë të pavarur se kur është kryer ekzekutimi i fundit nga shteti në Mianmar.
Phyo Zayar Thaw, 41 vjeç, ishte më parë një ligjvënës në dhomën e ulët të parlamentit të Mianmarit për Lidhjen Kombëtare për Demokracinë e atëhershme në pushtet, partia e këshilltares shtetërore të rrëzuar Aung San Suu Kyi.
Para se të bëhej politikan, Phyo Zayar Thaw ishte një artist i njohur hip hop dhe një anëtar themelues i organizatës rinore prodemokratike Generation Wave. Ai u burgos në vitin 2008 nga regjimi i mëparshëm ushtarak për aktivizmin e tij.
Në nëntor 2021, Phyo Zayar Thaw u arrestua gjatë një bastisjeje në një kompleks apartamentesh në qytetin më të madh të Mianmarit, Yangon. Ai u akuzua për planifikimin e sulmeve ndaj objektivave të juntës dhe u akuzua sipas ligjit kundër terrorizmit dhe ligjit për mbrojtjen e pronës publike, sipas mediave lokale.
Ko Jimmy u bë një student aktivist i shquar në Mianmar gjatë kryengritjes masive popullore kundër regjimit të atëhershëm ushtarak në vitin 1988. Ai kaloi rreth 15 vjet pas hekurave për aktivizmin dhe përfshirjen e tij në demonstratat e 1988 dhe Revolucionin e Shafranit të vitit 2007.