E nënshkruar në Lisbonë në dhjetor 1994, Traktati i Kartës së Energjisë (TKE) është krijuar për të promovuar bashkëpunimin ndërkufitar në sektorin e energjisë midis dy anëve të Perdes së Hekurt.
Traktati ofronte garanci shtesë për investitorët perëndimorë që kërkonin të bënin biznes në ish-shtetet sovjetike, të cilat më pas po kalonin drejt një modeli të kapitalizmit të tregut dhe kishin shumë burime fosile në pritje të shfrytëzimit.
Sipas TKE-së, investitorët mbroheshin kundër aksesit diskriminues, shpronësimit, nacionalizimit, shkeljeve të kontratës dhe rrethanave të tjera të papritura që mund të ndikonin në pritjet e tyre të fitimit.
Marrëveshja është rritur me kalimin e kohës dhe sot ka 53 nënshkrues, duke përfshirë edhe Bashkimin Evropian, raporton euronews.
Eksportuesit e mëdhenj të energjisë, si Shtetet e Bashkuara, Arabia Saudite dhe Rusia, nuk janë të detyruar nga marrëveshja.
Dispozitat e traktatit mbulojnë aspektet kryesore tregtare të tregtisë së mallrave të energjisë (si lëndët e para ashtu edhe produktet e rafinuara), investimet, transitin dhe efikasitetin.
Veçanërisht, TKE vendos një sistem privat arbitrazhi përmes të cilit investitorët dhe kompanitë mund të padisin vendet dhe të kërkojnë kompensim për ndryshimet e politikave që kërcënojnë sipërmarrjet dhe të ardhurat e tyre të biznesit.
Si marrëveshje ndërkombëtare, vendimet e këtij arbitrazhi janë ligjërisht të detyrueshme.
Franca njofton se do të tërhiqet nga traktati i diskutueshëm i energjisë