Ndërsa numri i gazetarëve të vrarë ka rënë ndjeshëm në Evropë në krahasim me vitin e kaluar, numri i rasteve të mosndëshkimit për vrasje vazhdon të rritet. Federata Evropiane e Gazetarëve (EFJ) numëron aktualisht 48 krime të pandëshkuara në 13 vende. Për të shënuar Ditën Ndërkombëtare për t’i dhënë fund pandëshkueshmërisë për krimet kundër gazetarëve më 2 nëntor 2023, EFJ u bën thirrje shteteve të ndërmarrin veprime konkrete për t’i dhënë fund pandëshkueshmërisë për këto krime.
48 vrasje dhe atentate ndaj gazetarëve mbeten të pandëshkuara në Evropë: 16 në Kosovë, 7 në Rusi, 6 në Ukrainë, 6 në Turqi, 3 në Serbi, 2 në Greqi, 2 në Azerbajxhan, 1 në Sllovaki, 1 në Maltë, 1 në Mbretëria e Bashkuar, 1 në Qipro, 1 në Mal të Zi dhe 1 në Bjellorusi.
Për të shënuar Ditën Ndërkombëtare për t’i dhënë fund pandëshkueshmërisë për krimet kundër gazetarëve, më 2 nëntor, gjashtë raste të mosndëshkimit iu shtuan listës evropiane të pandëshkueshmërisë:
Aleh Byabenin (Bjellorusi), themeluesi i uebsajtit të lajmeve pro opozitës me bazë në Minsk, Charter 97, i cili u gjet i varur në shtëpinë e tij verore jashtë Minskut, më 3 shtator 2010. Autoritetet pretenduan se gazetari kishte kryer vetëvrasje. Dëshmitarët okularë që shkuan në vendin e ngjarjes, raportuan disa mospërputhje, pohuan se në trupin e tij kishte gjurmë dhune dhe se policia kishte kryer vetëm një hetim të përciptë në vendngjarje.
Slavko Curuvija (Serbi), pronar i Dnevni Telegraf dhe i revistës Evropljanin, i cili u vra nga dy persona të armatosur të cilët qëlluan disa plumba në shpinë dhe kokën e tij jashtë shtëpisë së tij në Beograd, më 11 prill 1999. Nuk ka ende një vendim përfundimtar, 24 vite pas atentatit. Në prill të vitit 2023, dy oficerë të Sigurimit të Shtetit të Serbisë të gjykuar për pjesëmarrje në vrasjen e Slavko Curuvija u liruan nga arresti shtëpiak pas gjashtë vjetësh.
Sokratis Giolias (Greqi), drejtor i transmetuesit të lajmeve Thema Radio dhe bashkëpunëtor në faqen e lajmeve Troktiko, i cili u qëllua më 19 korrik 2010 nga njerëz të paidentifikuar me uniforma policie. Vrasësit e tërhoqën Giolias nga banesa e tij në Athinë, herët në mëngjes, me pretendimin se makina e tij po vidhej dhe e qëlluan disa herë. Mbi një dekadë më vonë, vrasja e Giolias mbetet e pazbardhur dhe autorët dhe organizatorët nuk janë sjellë para drejtësisë.
Giorgos Karaivaz (Greqi), ishte një reporter me përvojë që punonte për kanalin televiziv STAR dhe drejtonte një uebsajt lajmesh që fokusohej në krimin dhe policin. Më 9 prill 2021, ai u qëllua jashtë shtëpisë së tij në mes të ditës nga dy burra në një skuter. Autoritetet greke premtuan se do t’i jepnin përparësi çështjes. Pavarësisht arrestimit të dy të dyshuarve në prill 2023, ata që janë përgjegjës ende nuk kanë dalë në gjyq, nuk ka pasur dënime dhe nuk është bërë asnjë përparim shtesë që atëherë, duke përfshirë identifikimin e ndërmjetësve ose organizatorëve të mundshëm pas kësaj vrasjeje.
Milan Pantiq (Serbi), një korrespondent në gazetën e përditshme Vecernje Novosti, u vra nga sulmues të panjohur pasi u godit në kokë me një objekt të mprehtë jashtë shtëpisë së tij në qytetin e Jagodinës në Serbinë qendrore, më 11 qershor 2001. 22 vjet pas për vrasjen, askush nuk është ndjekur penalisht dhe dënuar dhe përgjegjësit vazhdojnë t’i shmangen drejtësisë.
Yuri Shchekochikhin (Rusi), në atë kohë zëvendësredaktor i të përditshmes së pavarur të Moskës, Novaya Gazeta, dy herë në javë, vdiq 12 ditë, pasi u shtrua në spital në një klinikë në Moskë me atë që mjekët thanë se ishte një reaksion alergjik akut. Ai vdiq papritur më 3 korrik 2003, disa ditë përpara nisjes së tij të planifikuar për në Shtetet e Bashkuara, ku ai planifikoi të takohej me hetuesit e FBI-së. Dokumentet e tij mjekësore ose u humbën ose u shkatërruan nga autoritetet. EFJ beson se gazetari u helmua për ta penguar atë të zbulonte më tej të vërtetën në lidhje me një rast korrupsioni të nivelit të lartë që përfshin zyrtarë nga Shërbimet Federale të Sigurisë (FSB) dhe Zyra e Prokurorit të Përgjithshëm.
Pothuajse tetë vjet pas miratimit të Rekomandimit të Këshillit të Evropës për Mbrojtjen e Gazetarisë dhe Sigurinë e Gazetarëve, 46 shtetet anëtare kanë qenë të ngadalshme në vendosjen e një kuadri legjislativ gjithëpërfshirës të aftë për të parandaluar mosndëshkimin dhe për t’u ofruar gazetarëve një punë të gjerë dhe efektive fushëveprimi i mbrojtjes.
“EFJ u kujton shteteve anëtare të Këshillit të Evropës përkushtimin e tyre për të ngritur hetime të posaçme gjyqësore ose jo-gjyqësore për raste specifike ose organe të pavarura të specializuara për të kryer hetime të tilla në mënyrë të vazhdueshme”, tha presidentja e EFJ-së Maja Sever.
“Kërkojmë që të vendoset kjo procedurë për secilin nga 48 rastet e mosndëshkimit të identifikuara në Evropë. Mosveprimi i autoriteteve publike do të ishte i barabartë me bashkëpunim me vrasësit”.
Rastet e mosndëshkimit për vrasje në Evropë:
Đuro Slavuj (Kosovë)
Ranko Perenić (Kosovë)
Afrim Maliqi (Kosovë)
Enver Maloku (Kosovë)
Ljubomir Knezheviq (Kosovë)
Aleksandar Simoviq (Kosovë)
Krist Gegaj (Kosovë)
Momir Stokuća (Kosovë)
Marjan Melonaši (Kosovë)
Shefki Popova (Kosovë)
Xhemajl Mustafa (Kosovë)
Bekim Kastrati (Kosovë)
Bardhyl Ajeti (Kosovë)
Ismail Bërbatovci (Kosovë)
Gabriel Grüner (Kosovë)
Volker Krämer (Kosovë)
Yuri Shchekochikhin (Rusi)
Anna Politkovskaya (Rusi)
Gadzhimurad Kamalov (Rusi)
Akhmednabi Akhmednabiyev (Rusi)
Timur Kuashev (Rusi)
Mikhail Beketov (Rusi)
Nikolai Potapov (Rusi)
Andrea Rocchelli (Ukrainë)
Andrei Mironov (Ukrainë)
Georgiy Gongadze (Ukrainë)
Pavel Sheremet (Ukrainë)
Oleksandr Kuchynsky (Ukrainë)
Viacheslav Veremii (Ukrainë)
Hrant Dink (Turqi)
Uğur Mumcu (Turqi)
Jamal Khashoggi (Turqi)
Rohat Aktaş (Turqi)
Naji Jerf (Turqi)
Saaed Karimian (Turqi)
Slavko Curuvija (Serbi)
Milan Pantić (Serbi)
Dada Vujasinovic (Serbi)
Sokratis Giolias (Greqi)
Giorgos Karaivaz (Greqi)
Rafiq Tagi (Azerbajxhan)
Elmar Huseynov (Azerbajxhan)
Jan Kuciak (Sllovaki)
Daphne Caruana Galizia (Maltë)
Martin O’Hagan (Mbretëria e Bashkuar)
Kutlu Adalı (Qipro)
Dushko Jovanoviç (Mali i Zi)
Aleh Byabenin (Bjellorusi)