Në fundvitet e ’90-ta në Muzeun e Mitrovicës janë marrë rreth 1 mijë e 247 eksponate nga Sektori Arkeologjik dhe ai Etnologjik për t’u dërguar në Serbi për një ekspozitë në Muzeun e Beogradit.
Këto eksponate pavarësisht kërkesave të ndryshme që janë bërë deri më tani, nuk janë kthyer asnjëherë në Kosovë.
Institucionet e Kosovës, sipas zyrtarëve të muzeut, duhet të bëjnë më shumë në negociata që këto eksponate por edhe eksopatet e tjera të marra nga regjimi serb i asaj kohe, të kthehen nëpër institucionet e tyre ku edhe e kanë vendin, sepse ato janë trashëgëmi dhe vlerë e Kosovës.
Muzeu i Mitrovicës është themeluar në vitin 1952 duke filluar veprimtarinë si institucion në objektin e vjetër të komunës. Nga viti 1960, Muzeu i Mitrovicës vazhdon veprimtarinë në objektin e Hamamit të Qytetit, i cili ishte shtetëzuar nga pushteti i kohës vetëm një vit më parë, kur edhe ishte adaptuar si objekt i muzeut.
Ndërsa, që nga viti 2009 e deri më tani muzeu ndodhet në ish-shtëpinë e Armatës Jugosllave, objekt tashmë i mbrojtur me ligj.
Fillimisht Muzeu i Mitrovicës ishte themeluar për pasqyrimin e Luftës Nacionale Çlirimtare (LNÇ). Më vonë ishte menduar të tipizohet si Muzeu i Gjeologjisë, duke marrë parasysh pasurinë minerale dhe industrinë e pasur që kishte Mitrovica.
Naser Hajdari, punëtor në Muzeun e Mitrovicës, për Portali D ka thënë se ky muze qysh kur ishte ndërtuar, kishte eksponate.
“Gjatë viteve 1955-1962, tri vjet pas themelimit të Muzeut, filluan gërmimet arkeologjike në: Vallaç, Fafos, Zhitkovc, Karagaq, Lushtë dhe Municipumin DD, ku rezultuan me zbulimin e 2 mijë eksponanteve”.
Këto materiale i takojnë periudhës së Neolitit, Eneolitit, Bronzit, Hekurit dhe periudhës Romake. Materialet që ruhen në Muzeun e Mitrovicës janë objekt studimi i shumë studiuesve me renome ndërkombëtare.
Maria Gumbutas është njëra prej studiuesve që bëri publikimin e disa eksponanteve karakteristike që përbëjnë fondin e arkeologjisë.
Hajdari ka treguar ndarjen e sektorëve brenda muzeut.
“Muzeu i Mitrovicës përbëhet nga 7 sektorë: “Sektori i Fosileve”, “Sektori i Arkeologjisë”, “Sektori i Etnologjisë”, “Sektori i Historisë”, “Sektori i Gjeologjisë”, “Sektori i Neumizmatikës” dhe “Sektori i Multimedias”.
”Sektori i Fosileve” prezanton mbetjet e kafshëve parahistorike të cilat janë zhdukur gjatë periudhës së fundit të akullnajave.
”Sektori i Arkeologjisë” prezanton gjetjet më të vjetra nga kultura materiale, e cila përbëhet nga: figura të ndryshme antropomorfe dhe zoomorfe, altar, enë, stoli dhe vegla pune që i takojnë periudhës së Neolitit, Bronzit, Hekurit, Periudhës Romake, Bizantine dhe asaj të Mesjetës.
”Sektori i Etnologjisë” prezanton kultura, materiale me diversitet, eksponate që i takojnë shekullit 18, 19 dhe 20, veshje tradicionale, vegla pune, enë të ndryshme, stoli dhe orendi të ndryshme shtëpiake.
”Sektori i Historisë” është i pasur me dokumente osmane, armë të periudhave të ndryshme, foto dhe dokumente të cilat datojnë nga shekulli 18 deri në fund të shekullit 20.
”Sektori i Gjeologjisë” përbëhet prej: kristaleve, veglave të punës që i kanë përdorur minatorët në të kaluarën, mjete, foto dhe dokumente të ndryshme që pasqyrojnë të kaluarën e Minierës së Trepçës dhe industrisë së Mitrovicës me rrethinë.
”Sektori i Neumizmatikës” është i pasur me monedha të vjetra që nga periudha Romake, Bizantine dhe Osmane.
”Sektori i Multimedias”, që është risi në Muzeologjinë e Kosovës, përmban: mjete dhe paisje të ndryshme për projektimin e filmave që janë shfaqur në të kaluarën, mikrofilm, radio, dokumentar, incizime, materiale filmike digjitale që paraqesin në kontinuitet të kaluarën historike dhe materiale që nga periudha e Neolitit deri në ditët e sotme, deklarohet Naser Hajdari.
Muzeu i Mitrovicës funksionon nē kuadrin e Komunës së Mitrovicës, përkatësisht në kuadër të Drejtorisë për Kulturë, Rini dhe Sport. Institucioni financohet nga Komuna e Mitrovicës dhe stafi profesional dhe administrativ.
Hajdari ka thënë se kohëve të fundit, Muzeu i Mitrovicës është bërë pjesë e Rrjetit Ballkanik të Muzeve dhe se kanë një mori bashkëpunimesh me muzet e tjera, institucione dhe organizata të ndryshme vendore dhe ndërkombëtare.
Periudhat më të suksesshme të Muzeut të Mitrovicës janē vitet e 50-ta deri në vitet e 80-ta. Gjatë viteve të ’90-ta, gjendja e Muzeut të Mitrovicës stagnon për shkak të ndryshimeve politiko-shoqërore të asaj kohe në Kosovë nga pushtuesit serbë.