Gratë janë pikërisht në qendër të valës së re të protestave në Iran. Vdekja e 22-vjeçares, Mahsa Amini në paraburgimin policor në Teheran ka fuqizuar një brez të ri për të kërkuar të drejta dhe liri të reja për gratë. Por shumë iranianë thonë se të folurit kundër regjimit sjell rreziqe.
Këtu, tre gra nga Irani perëndimor ndajnë njohuritë e tyre personale mbi demonstratat më të mëdha që kanë pushtuar vendin prej vitesh. Ne kemi ndryshuar emrat e tyre për mbrojtjen e tyre, transmeton BBC.
Nil, 24 vjeç, nga Bukani
“Kam marrë pjesë në protesta dhe i kam parë nga afër, ka qenë eksperienca ime e parë që kam qenë dëshmitare e gjërave të tilla dhe jam tronditur.
Policia filloi të qëllonte njerëzit edhe para se të kishin mundësi të brohorisnin parullat. Ata përdornin pushkë gjahu, por mendoj se përdornin edhe municion të drejtpërdrejtë sepse kishte një tingull shumë të lartë.
E pashë me sytë e mi, ata sulmuan njerëzit me shkopinj. Ishte aq afër sa mund të më godiste edhe mua. Por ne shpëtuam. Jeta e përditshme nuk është si dikur. Dyqanet tani janë mbyllur nga mbrëmja e hershme, kur në të kaluarën ishin të hapura gjatë natës. Ka më pak makina në rrugë, por në të kaluarën ka pasur turma deri në mesnatë.
Tani makinat e njerëzve madje edhe shtëpitë sulmohen shumë lehtë. Jam e sigurt se do t’ia dalim. Njerëzit ishin vërtet të guximshëm, pavarësisht se regjimi është kaq i pamëshirshëm. Jam i sigurt se nuk mund t’i shtypin njerëzit përgjithmonë.
Dua të them vetëm se policia ishte e pamëshirshme. Ata sulmuan edhe të moshuarit para syve të mi. Ata sulmuan gratë. Veçanërisht i goditën në kokë. Ata sulmojnë më shumë gratë. Por një gjë që është kaq e rëndësishme është që unë hoqa hixhabin, duke ecur mu para syve të policisë.
Pashë gra të tjera që bënin të njëjtën gjë, por policia nuk mund të thoshte asgjë. Kjo është një shenjë se ne po fitojmë”.
Rojano, 45, një aktiviste për të drejtat e grave dhe shkrimtare nga Sanandaj
“Në ditën e parë të protestave, kur njerëzit filluan të mblidheshin, 90 për qind e pjesëmarrësve dhe atyre që filluan të brohorisnin ishin gra. Në fillim forcat e sigurisë synonin dhe sulmonin dhe shtypnin burrat që iu bashkuan grave në protestat e tyre.
Parullat nisnin me “grua, jetë, liri”. Vendi ishte i mbushur plot me gra, gra trime e të inatosura që i nënshtroheshin dhimbjes, por nuk i trembeshin as stafetës dhe as thirrjeve të forcave për të shkuar në shtëpi.
Ato erdhën për të dalë kundër gjithë diskriminimit me të cilin po përballen gratë. Pashë trimërinë e njerëzve dhe vendosmërinë e tyre për kauzën e tyre. E pashë frikën në sytë e forcave të sigurisë.
Gratë nuk donin të hiqnin dorë nga lufta e tyre për barazi. Ato ende nuk e bëjnë.
Numri i forcave speciale të vendosura në pjesë të ndryshme të qytetit është vërtet i madh, por njerëzit vazhdojnë të vazhdojnë jetën e tyre të përditshme dhe të bëjnë gjithçka që duhet. Në ditët kur ka grevë publike të gjitha dyqanet janë të mbyllura, por njerëzit ende dalin për të ecur.
Duket sikur duan t’i tregojnë regjimit se nuk kanë frikë prej tyre dhe se nuk do të largohen nga rruga dhe do të heqin dorë nga protestat e tyre. Një gjë që më befason është se njerëzit duken pothuajse të shkujdesur në reagimin ndaj pranisë së forcave të sigurisë. Ata kalojnë lehtësisht nëpër to gjatë ditës dhe në mbrëmje fillojnë sërish me protestat e tyre, duke ndezur zjarre dhe duke brohoritur parulla”.
Zilan, 52 vjeç, nga Bukani
“Kam parë rezistencë të vërtetë, veçanërisht nga adoleshentët dhe të rinjtë që po marrin pjesë në këto protesta. Ky brez është i guximshëm dhe pa frikë. Ata e dinë se mund të përfundojnë në burg, ata e dinë se mund të arrestohen, torturohen dhe madje të vriten por megjithatë, ata insistojnë të marrin pjesë në këtë revolucion.
Një aspekt i rëndësishëm i këtyre protestave që ndezi me vdekjen e Zhinës është roli i madh që po luajnë gratë. Ata po ndjekin demonstratat krah për krah me shokët e tyre. Forcat kundër trazirave po përdorin çdo mjet për të shtypur protestuesit paqësorë, të cilët vetëm kërkojnë të drejtat e tyre elementare. Ata përdorën armë për t’i goditur dhe njerëzit në mbarë botën e kanë parë këtë në videot e shpërndara në internet. I kam ndjekur të gjitha nga afër.
Ne nuk kemi më një jetë normale këtu. Nga njëra anë, këto ngjarje po i japin njerëzve shpresën se fundi i këtij regjimi mund të jetë afër. Por nga ana tjetër, kjo që po ndodh po ndikon keq në shëndetin mendor të njerëzve. Kam dëgjuar nga kaq shumë njerëz që thonë se nuk do të ishin kurrë të njëjtit.
Një pikë tjetër pozitive është simpatia për njerëzit që nuk i njihni dhe bashkimi i ri që tani është krijuar midis etnive të ndryshme. Kjo për shkak se numri i protestuesve është rritur dhe më shumë qytete dhe qyteza u janë bashkuar demonstratave.
Ndryshe nga protestat e mëparshme, këtë herë njerëzit nuk duan të rrinë duarkryq dhe kanë vendosur të luftojnë derisa të arrijnë qëllimet e tyre. Ndryshe nga dikur, këtë herë regjimi nuk mundi t’i tmerronte ata me kërcënimin e burgut, torturës dhe vrasjes.
Ndërsa krimet e regjimit po shtohen, zemërimi i njerëzve po rritet gjithashtu”.
Protestat, të shkaktuara nga vdekja e 22-vjeçares Mahsa Amini në paraburgimin e policisë, kanë çuar në demonstrata kundër ligjeve të ngurta të vendit që kërkojnë mbulimin e kokës për femrat.
Femrat kanë dalë në rrugë duke djegur mbulesën e kokës dhe duke prerë flokët në shenjë kundërshtimi.
Iran: 133 persona u vranë në protestat pas vdekjes së Mahsa Amini