Ai është themeluesi dhe udhëheqësi bombastik i grupit ushtarak privat rus Wagner. Organizata e tij tani është në mes të një kryengritjeje të dukshme, pasi pretendoi kontrollin e objekteve ushtarake në dy qytete dhe kërcënoi të marshonte drejt Moskës.
Prigozhin dikur ishte një aleat i ngushtë i presidentit rus Vladimir Putin, por udhëheqësi i Kremlinit tani është zotuar të ndëshkojë ata që janë përfshirë në “një rebelim të armatosur”.
Zakonisht një figurë që ka preferuar të operojë në hije, Prigozhin dhe luftëtarët e tij u vunë në qendër të vëmendjes pas pushtimit rus të Ukrainës vitin e kaluar, me mercenarët e Wagner që luanin një rol kyç në beteja të shumta.
Putin dhe Prigozhin ndajnë fillime relativisht të ngjashme dhe shefi i Wagner u rrit në lagjet më të ashpra të Shën Petersburgut, gjithashtu vendlindja e presidentit ku keta dy njihen që nga vitet 1990. Prigozhin u bë një oligark i pasur duke fituar kontrata ushqimore fitimprurëse me Kremlinin, duke i dhënë atij emrin “kuzhinieri i Putinit”.
Transformimi i tij i dukshëm në një komandant lufte brutal erdhi si pasojë e lëvizjes separatiste të vitit 2014 të mbështetur nga Rusia në Donbas në Ukrainën lindore. Prigozhin themeloi Wagnerin si një grup mercenarësh në hije që luftoi si në Ukrainë ashtu edhe, gjithnjë e më shumë, për kauza të mbështetura nga Rusia në mbarë botën.
Pra mercenarët Wagner u dislokuan në Republikën e Afrikës Qendrore, Sudan, Libi, Mozambik, Ukrainë dhe Siri. Gjatë viteve ata kanë zhvilluar një reputacion të tmerrshëm dhe janë lidhur me abuzime të shumta të të drejtave të njeriut.
Pas pushtimit rus të Ukrainës në vitin 2022, grupi u fut në qendër të skenës. Ku forcat Wagner u përfshinë shumë në marrjen e qyteteve ukrainase të Soledar dhe Bakhmut. Ndërsa fushata e rregullt e ushtrisë ruse u bllokua nga pengesat dhe çorganizimi, luftëtarët e Wagner dukej se ishin të vetmit të aftë për të ofruar përparim të prekshëm për palën ruse.
Pra ka një dilemë për Putinin
I njohur për shpërfilljen e jetës së ushtarëve të vet, taktikat brutale dhe shpesh të paligjshme të Wagner besohet se kanë rezultuar në një numër të madh viktimash, pasi rekrutët e rinj dërgohen në betejë me pak trajnime formale. Prigozhin ka përdorur mediat sociale për të lobuar për atë që dëshiron dhe shpesh e ka cilësuar veten si kompetent dhe të pamëshirshëm në kontrast me institucionin ushtarak të Kremlinit.
Në muajt e fundit, Prigozhin ka krijuar një dilemë për Putinin duke u bërë një kritik i hapur i liderëve ushtarakë të Rusisë. Në një video veçanërisht të zymtë nga fillimi i majit, Prigozhin qëndronte pranë një grumbulli luftëtarësh të vdekur Wagner dhe goditi veçanërisht ministrin rus të Mbrojtjes Sergei Shoigu dhe shefin e forcave të armatosura ruse, gjeneralin Valery Gerasimov.
“Gjaku është ende i freskët,” thotë ai, duke treguar trupat pas tij. “Ata erdhën këtu si vullnetarë dhe po vdesin që të mund të uleni si macet e majme në zyrat tuaja luksoze.”
Pasi u ankua për më shumë se një muaj për marrjen e mbështetjes së pamjaftueshme nga Kremlini në luftën rraskapitëse për qytetin lindor të Bakhmut, ai njoftoi në maj se trupat e tij do të tërhiqeshin. Tani, Prigozhin ka nisur një rebelim të gjithanshëm kundër Kremlinit – pasi shpërthimet e tij gjithnjë e më të egra ndezën spekulimet se ai mund të shkonte shumë larg.
Rebelimi i Wagnerit filloi kur Prigozhin lëshoi një tirade të re kundër ushtrisë ruse të premten dhe më pas marshoi trupat e tij në qytetin rus të Rostov-on-Don. Duke parë një përshkallëzim të papritur dhe tronditës të tensioneve të brendshme që kanë zier për muaj të tërë, Putin i quajti veprimet e Wagner-it “tradhti”.
“Është një goditje me thikë në shpinë të vendit dhe popullit tonë”, tha presidenti në një fjalim drejtuar kombit të shtunën.
Prigozhin u përgjigj në Telegram duke thënë se Putin ishte “gabim thellësisht”.
“Ne jemi patriotë të Atdheut tonë, kemi luftuar dhe po luftojmë”, tha shefi i Wagner në mesazhet audio.