Qyteti i kalasë mesjetare “Granadilla” është një qytet fantazmë. Vizitorët mund të shikojnë në dhomat e zbrazëta, të enden përgjatë rrugëve të rrethuara me mure dhe të shohin qytetin nga maja e kështjellës së tij. Por askush nuk jeton atje prej që kur të gjithë banorët u dëbuan në vitin 1960.
Fillimisht e themeluar nga myslimanët në shekullin e 9-të, Granadilla zinte një vend strategjik që i lejonte banorët e saj të mbanin një sy vigjilent në Ruta de la Plata, një rrugë e lashtë tregtare dhe udhëtimi në të gjithë rajonin.
Me kalimin e viteve, sundimi i qytetit ndryshoi duart, dhe sot është një nga fshatrat e paktë të kalasë spanjolle ku muret e lashta janë ende të paprekura. Por komuniteti që ka jetuar këtu deri në vitet 1960 nuk është.
Fundi filloi në vitet 1950, gjatë diktaturës së Francisco Frankos, kur Spanja filloi projektin masiv të ndërtimit të digave si një mënyrë për të nxitur ekonominë gjatë periudhës së izolimit. Më e madhja nga këto përpjekje ishte rezervuari i Gabriel y Galán në lumin Alagón dhe në vitin 1955 zyrtarët dekretuan se Granadilla ishte në zonën e përmbytjes dhe për këtë arsye duhej evakuuar.
Gjatë 10 viteve, nga viti 1959 deri në vitin 1969, të gjithë 1000 banorët u dëbuan me forcë, shumë prej të cilëve u zhvendosën në vendbanimet e kolonizimit pranë fshatit. Kur uji filloi të ngrihej në vitin 1963, ai mbuloi të gjitha, përveç një rruge për në fshat, duke e kthyer atë në një gadishull. Ndërsa vetë qyteti nuk u përmbyt kurrë. Megjithatë, banorët nuk janë lejuar të kthehen.
Përvoja ishte traumatike për vendasit, shumë prej të cilëve ende mbajnë zhgënjimin e tyre.
“Ishte një travesti,” tha Eugenio Jiménez, president i Shoqatës Sons of Granadilla.
“Ata na nxorën jashtë, duke pretenduar se diga do të përmbyste qytetin, gjë që ishte e pamundur, sepse qyteti është më i lartë se diga. Por ato ishin kohë diktature dhe ne nuk kishim të drejta. Por ajo që me të vërtetë më frustron është se në kohët demokratike Unë kam qenë duke luftuar për rimëkëmbjen e Granadillës me ish-shoqatën e fëmijëve dhe asnjë qeveri nuk na ka dëgjuar”, shtoi Jimenez për BBC-në.
Purificación Jiménez, një ish-banor, kujtoi gjithashtu vështirësitë e atyre viteve.
“Më kujtohet që sa herë që një familje dilte nga fshati, të gjithë dilnin në hyrje të fshatit për t’u përshëndetur dhe qanin”, tha ajo.
Edhe sot, fshatarët nuk janë lejuar të rimarrin shtëpitë e tyre sepse qeveria ruan dekretin e përmbytjeve të nënshkruar nga Franko. Megjithatë, vizitorët mund dhe vijnë për udhëtime ditore.
Qyteti u caktua një vend historiko-artistik në 1980 dhe tani drejtohet si një muze i lirë, në ajër të hapur (i mbikëqyrur nga Agjencia Autonome e Parqeve Kombëtare). Banorët dhe pasardhësit e tyre takohen dy herë në vit në qytet, në Ditën e të Gjithë Shenjtorëve (1 Nëntor) dhe Ditën e Fjetjes së Marisë (15 gusht).