Shkruan: Redaktori i BBC-së për Rusinë, Steve Rosenberg.
Nëse duhen besuar billbordet në Ivanovo, Rusia është me të vërtetë vendi që po shënon suksese.
“Të korrat rekord!”
“Më shumë se 2000 kilometra rrugë të riparuara në rajonin e Ivanovës!”
“Ndrysho për më mirë!”
Në këtë qytet, katër orë me makinë nga Moska, një flamur gjigant që lavdëron pushtimin rus të Ukrainës, mbulon të gjithë murin e një kinemaje të vjetër.
Me foto të ushtarëve dhe një slogan:
“Për Fitore!”
Këto postera përshkruajnë një vend që marshon drejt suksesit ekonomik dhe ushtarak.
Por, ka një vend në Ivanovo që paraqet një pamje krejtësisht të ndryshme të Rusisë së sotme.
Unë jam duke qëndruar jashtë saj. Këtu ka edhe një poster. Jo i një ushtari rus, por i një romancieri britanik. Fytyra e George Orwell-it vështron poshtë kalimtarët.
Tabela sipër saj lexon: Biblioteka George Orwell.
Brenda, biblioteka e vogël ofron një përzgjedhje librash mbi botët distopike dhe rreziqet e totalitarizmit.
Ka shumë kopje të romanit klasik të Orwell-it, 1984; historia në të cilën Big Brother është gjithmonë duke e parë dhe shteti ka vendosur kontroll pothuajse total mbi trupin dhe mendjen.
“Situata tani në Rusi është e ngjashme me librin 1984”, më thotë bibliotekarja, Alexandra Karaseva.
“Kontroll total nga qeveria, shteti dhe strukturat e sigurisë”.
Në 1984, Partia manipulon perceptimin e njerëzve për realitetin, në mënyrë që qytetarët e Oqeanisë të besojnë se “lufta është paqe” dhe “injoranca është forcë”.
Rusia sot ka një ndjenjë të ngjashme për të. Nga mëngjesi në mbrëmje, media shtetërore këtu pretendon se lufta e Rusisë në Ukrainë nuk është një pushtim, por një operacion mbrojtës; se ushtarët rusë nuk janë pushtues, por çlirimtarë; se Perëndimi po bën luftë kundër Rusisë, kur, në realitet, ishte Kremlini ai që urdhëroi pushtimin në shkallë të plotë të Ukrainës.
“Kam takuar njerëz që janë të fiksuar në TV dhe besojnë se Rusia nuk është në luftë me Ukrainën dhe se Perëndimi ishte gjithmonë i gatshëm të shkatërronte Rusinë”, thotë Alexandra.
“Kjo është si 1984. Por është gjithashtu si romani Fahrenheit 451 i Ray Bradbury. Në atë histori, gruaja e heroit është e rrethuar nga mure që në thelb janë ekrane televizive, koka që flasin duke i thënë asaj se çfarë të bëjë dhe si ta interpretojë botën”.
Ishte një biznesmen vendas, Dmitry Silin, i cili hapi bibliotekën dy vjet më parë.
Një kritik i zëshëm i pushtimit rus të Ukrainës, ai donte të krijonte një hapësirë ku rusët mund të “mendonin vetë, në vend që të shikonin TV”.
Dmitry më vonë u ndoq penalisht për “diskreditim të forcave të armatosura ruse”.
Ai ishte akuzuar se kishte shkruar “Jo luftës!” në një ndërtesë. Ai e mohoi akuzën. Që atëherë, ai është arratisur nga Rusia dhe kërkohet nga policia.
Alexandra Karaseva më tregon në bibliotekën. Është një thesar titanësh letrarë nga Franz Kafka te Fjodor Dostojevski. Ekziston edhe jofiction; historitë e Revolucionit Rus, të represioneve të Stalinit, të rënies së komunizmit dhe të përpjekjeve të dështuara të Rusisë moderne për të ndërtuar demokracinë.
Librat që mund të huazoni këtu nuk janë të ndaluar në Rusi. Por, tema është shumë e ndjeshme. Çdo diskutim i sinqertë për të kaluarën apo të tashmen e Rusisë mund të sjellë probleme.
Alexandra beson në fuqinë e fjalës së shkruar për të sjellë ndryshim. Kjo është arsyeja pse ajo është e vendosur që biblioteka të qëndrojë e hapur.
“Këta libra u tregojnë lexuesve tanë se fuqia e regjimeve autokratike nuk është e përjetshme”, shpjegon Alexandera.
“Që çdo sistem ka pikat e tij të dobëta dhe se kushdo që e kupton situatën rreth tij mund të ruajë lirinë e tij. Liria e trurit mund të japë lirinë e jetës dhe të atdheut”.
“Shumica e brezit tim nuk kishte përvojë me demokracinë bazë”, kujton Alexandra, e cila është 68-vjeçare.
“Ne ndihmuam në shkatërrimin e Bashkimit Sovjetik, por nuk arritëm të ndërtonim demokracinë. Ne nuk kishim përvojë për të ditur se kur të qëndronim të vendosur dhe të thoshim ‘Nuk duhet ta bëni këtë’. Ndoshta nëse brezi im do të kishte lexuar ‘1984’, do të kishte vepruar ndryshe”.
Tetëmbëdhjetëvjeçari Dmitry Shestopalov ka lexuar librin 1984. Tani, ai punon vullnetar në bibliotekë.
“Ky vend është i shenjtë”, më thotë Dmitri.
“Për të rinjtë kreativë është një vend ku mund të vijnë për të gjetur qytetarë me të njëjtin mendim dhe për t’u larguar nga ajo që po ndodh në vendin tonë. Është një ishull i vogël lirie në një mjedis jo të lirë.”
Ndërsa, ishujt shkojnë, është me të vërtetë pak. Alexandra Karaseva është e para që pranon se biblioteka ka pak vizitorë.
Në të kundërt, gjej një turmë të madhe në qendër të Ivanovës. Nuk është Big Brother që njerëzit e kanë ndalur për të dëgjuar. Është një Big Band.
Në rrezet e ndritshme të diellit, një orkestër luan melodi klasike sovjetike dhe njerëzit fillojnë të kërcejnë nën muzikë. Duke biseduar me turmën, kuptoj se disa rusë janë më se të gatshëm të besojnë atë që u thonë tabelat, se Rusia është në zhvillim e rritje.
“Jam i kënaqur me drejtimin që po shkon Rusia”, më thotë pensionisti Vladimir.
“Ne po bëhemi më të pavarur. Më pak të varur nga Perëndimi”.
“Ne po bëjmë përparim”, thotë një e re e quajtur Natalya. “Siç ka thënë Vladimir Putin, një fazë e re për Rusinë ka filluar.”
Por çfarë ndodh me luftën e Rusisë në Ukrainë?
“Përpiqem të mos shikoj më asgjë për këtë”, më thotë Nina. “Është shumë shqetësuese”.
Pas në Bibliotekën George Orwell ata po mbajnë një ngjarje. Një psikolog lokal po përfundon një leksion se si të kapërceni “pafuqinë e mësuar” dhe besoni se keni fuqinë për të ndryshuar jetën tuaj. Janë dhjetë persona në audiencë.
Kur ligjërata përfundon, bibliotekarja Alexandra Karaseva e jep lajmin.
“Ndërtesa është nxjerrë në shitje. Biblioteka jonë duhet të largohet. Ne duhet të vendosim se çfarë të bëjmë. Ku të shkojmë nga këtu?”
Bibliotekës i janë ofruar ambiente më të vogla në të gjithë qytetin.
Pothuajse menjëherë një grua ofron furgonin e saj për të ndihmuar me lëvizjen. Një tjetër anëtare e audiencës thotë se do të dhurojë një videoprojektor për të ndihmuar bibliotekën. Të tjerë sugjerojnë ide për të mbledhur para.
Kjo është shoqëria civile në veprim. Qytetarët bashkohen në kohë nevoje.
Pa dyshim, shkalla është e vogël. Dhe nuk ka asnjë garanci për sukses. Në një shoqëri me gjithnjë e më pak hapësirë për “ishuj të vegjël lirie”, e ardhmja afatgjatë e bibliotekës është e pasigurt.
Por ata nuk heqin dorë. Ende jo./BBC