Filozofi francez, Michel Eltchanunoff, një ditë dëshironte që të mësonte italishten me ndihmën e serialit “Die Toten von Turin”. Por seriali ishte aq i keq sa atij i dha dhjetë arsye për të mos parë më seriale, dhe ai këto dhjetë arsye i ka shkruar për revistën “Philosophie”.
Gjithashtu, Eltchanunoff, është kryeredaktor i revistës “Philosophie” dhe specialist në historinë e mendimit rus dhe në fushën e fenomenologjisë mbi të cilin ka shkruar dy libra “Dostoïevski: Le Roman du corp0s” dhe “Inside the Mind of Vladimir Putin”
Shoqëria e konsumit sjellë edhe vdekjen e librit, pasi në një shoqeri ku gjithçka është dinamike, që nga servimi i kafesë në mengjës që është punë sekondash e deri të kalkulimi i informacioneve dhe të dhënave astronomike. Ashtu edhe serialet paraqesin një realitet për cd person, një realitet që është më i bukur se i reali dhe është me dinamik dhe sjellë shfrenim mendor.
Por, a duhet vetëm ta përqafojmë shoqërinë e konsumit dhe jetën plastike sikur pop artisti, Andy Warhol, apo të jemi me kritik dhe konservator drejtuar kësaj sicç është Eltchanunoff në listim e arsyeve të tij se pse nuk duhet te shikojmë më seriale.
Dhjetë arsye filozofike për të mos parë më seriale:
Gjëra shumë të forta! Seritë kombinojnë efektet e të gjitha substancave të dëmshme. Ata na japin energji, na rrëzojnë ose reduktojnë stresin pa përfunduar detyrën ose pa zgjidhur problemin. Përveç kësaj, ky ilaç është i pranuar nga shoqëria – shumë i rrezikshëm.
Zhytje në fiksion. Filozofi Henri Bergson ka të drejtë kur, në veprën e tij të vitit 1932 “The Two Sources of Morality and Religion” përshkruan “kapacitetin tonë të veçantë për halucinacione të vullnetshme” si një “kundërpeshë ndaj inteligjencës” dhe e përshkruan atë si pjesërisht të dobishme përballë vështirësive të jetës. Por a nuk rrezikojmë gjithashtu të tërhiqemi shumë thellë në trillime dhe të humbasim lidhjen me realitetin duke konsumuar seriale?
Rishikim i përjetshëm. Sikur krijuesit e serialeve të kishin guximin të na nxirrnin vërtet nga kjo botë. Por shumë seriale na kthejnë vetëm disa vite pas. Vitet 1980 janë të njohura me bluzat e tyre shumëngjyrëshe dhe xhinset e ndezura, si në Stranger Things, ose vitet 70, me syzet dhe modelet e tyre mbresëlënëse, si në The Snake. Herë pas here mund të jetë ikonë, shumë shpesh është thjesht e bezdisshme. Në një moment edhe retro do të përfundojë.
Veprimet që janë shumë të cekëta. Gjithçka është gjithmonë mirë në fillim, pastaj ka një problem dhe më pas vjen zgjidhja, e cila në fund e bën gjithçka përsëri mirë. Ah, interesante, është një vajzë e vogël e mbërthyer në një jetimore, e cila është jashtëzakonisht e mirë në shah kur është në mjekësi (The Queen’s Gambit). Si mund të zhvillohet historia? Këto pyetje i bëni vetes vetëm në mënyrë retorike, sepse e dini: Në fund, të gjithë kundërshtarët do të mposhten dhe demonët e brendshëm të personazheve kryesore do të dëbohen. Mjafton jeta reale për këtë djerrinë…
Lëre stërvitjen! Unë u befasova shumë kur seriali në të vërtetë shumë emocionues The Americans, rreth spiunëve sovjetikë të sjellë në Shtetet e Bashkuara nën Reagan, u zhvilluan gradualisht në një terapi rraskapitëse për çifte ndërsa historia përparonte. A duhet të trajtohem apo të argëtohem këtu?
Ka shumë shfaqje të këqija atje – por ju e kuptoni shumë vonë dhe sapo të jeni në të, duhet ta përfundoni. Çfarë agonie.
Ka edhe shumë shfaqje të mira atje – por shikimi i të gjitha sezoneve të Tëin Peaks, The Sopranos, Homeland, House of Cards etj. kërkon më shumë kohë sesa të lexosh ” Në kërkim të kohës së humbur ” të Proustit .
Kaq shumë për perfeksionizmin moral. Adhuruesit e serialeve shpesh përpiqen të kundërshtojnë të gjitha pikat e përmendura tashmë duke iu referuar filozofit amerikan Stanley Cavell. Teza e tij është se kur shikuesit kalojnë shumë kohë me një personazh që është i ngjashëm me ta, zhvillohet një njohje që i lejon ata të reflektojnë dhe të përmirësojnë jetën e tyre. Problemi, megjithatë, është se ka gjithmonë pak njerëz “normalë” në shfaqjet që shohim. Por çfarë ndodh kur kalojmë tre orë çdo ditë me vrasës serialë, politikanë të korruptuar dhe heronj të fantazisë? A lidhen mendimet dhe veprimet e këtyre personazheve edhe nga distanca me ne? Në fund të fundit, ndoshta nuk na përmirësojnë fare, por vazhdojnë të na korruptojnë?
Rrofshin sallat e kinemasë! Njëra nuk e përjashton tjetrën, por si thua të shikojmë një orë e gjysmë film me kokoshka e me miqtë? Gjithashtu për të parandaluar që kinemaja të hahet nga ekranet tona të vogla në shtëpi.
Libri po vdes! Për shkak të konsumit tim serial, lexoj më pak. Kjo duhet të ndryshojë përsëri – më së voni pas episodit të fundit të “Die Toten von Turin”, natyrisht. Çfarë filloni, përfundoni.