Dy senatorët, Joni K. Ernst dhe Gary C. Peters, në letrën drejtuar sekretarit të shtetit të SHBA-së, Blinken, për Luginën e Preshevës, kanë kërkuar që çështja e shqiptarëve të Luginës të trajtohet në secilin komunikim apo takim me autoritetet serbe.
Kështu ka njoftuar Ardita Sinani, këshilltare politike e kryeministrit të Kosovës Albin Kurti, për Luginën e Preshevës, në një postim në Facebook, ku ka thënë se në atë letër potencohen faktet e diskriminimit shtetëror nga ana e Serbisë ndaj shqiptarëve në Luginë, me theks të veçantë pasivizimin e adresave, si metodë administrative e spastrimit etnik.
Sinani e ka cilësuar si ditë historike, “meqë për herë të parë problematika e Luginës së Preshevës ka arritur në majat e diplomacisë dhe të vendimmarrjes botërore”.
Po ashtu, kërkohet realizimi i Planit Shtatëpikësh i miratuar nga ana e qeverisë së Serbisë më 4 qershor 2013.
Sipas tyre, Plani Shtatëpikësh përfaqëson një kornizë të fuqishme për adresimin e çështjeve të ngritura nga komuniteti shqiptar në Serbi.
“Po iu shkruajmë sot për situatën me të cilën ballafaqohet komuniteti shqiptar në Luginën e Preshevës në Serbinë jugore. Si senatorë jemi të shqetësuar për trajtimin e këtij komuniteti pakicë në Serbi dhe ju nxisim ju dhe Departamentin e Shtetit që t’i ngrini këto shqetësime dhe nevojën për zbatimin e plotë dhe afatgjatë të Planit Shtatë Pikash, në marrëdhëniet tuaj me homologët tuaj serbë. Çështja e diskriminimit të shqiptarëve etnikë në Preshevë nuk është dokumentuar vetëm nga autoritetet lokale. Institucionet ndërkombëtare, përfshirë Departamentin e Shtetit, kanë kataloguar dhe raportuar raste të keqtrajtimit me të cilat përballet popullata shqiptare nga duart e autoriteteve serbe”, thuhet në letër.
Sipas senatorëve, ky plan është rruga diplomatike, zgjidhja e drejtë e kërkesave legjitime të shqiptarëve etnikë në Luginë të Preshevës është çelësi për stabilitet dhe paqe të qëndrueshme dhe afatgjate në rajon.
“Më 10 maj të këtij viti, Parlamenti Evropian miratoi një rezolutë për Raportin e Komisionit për vendin për Serbinë 2022, në të cilën përsërit thirrjen e saj për Serbinë që të ndërpresë të gjitha praktikat diskriminuese dhe duke synuar veçanërisht “pasivizimin” e adresave të banimit të qytetarëve shqiptarë. përkatësisë etnike në Serbinë qendrore dhe jugore”. Bashkësia ndërkombëtare, me marrëveshjen e Serbisë, ka përcaktuar një kornizë gjithëpërfshirëse për adresimin e çështjeve të ngritura nga shqiptarët e Luginës së Preshevës. Shtatë Pika, e zhvilluar nga Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE), u miratua nga qeveria serbe në 2013. Megjithatë, që nga ajo kohë, qeveria në Beograd ka bërë përparim të kufizuar në zbatimin e kësaj agjende”.
“Asnjë nga shtatë fushat prioritare të përcaktuara në marrëveshje nuk është përfunduar plotësisht dhe në fusha të caktuara, si përfaqësimi në institucionet qeveritare, pothuajse nuk ka pasur progres.Ne qëndrojmë në mbështetje të këtij procesi të dialogut dhe besojmë se zgjidhja e shqetësimeve legjitime të ngritura nga shqiptarët etnikë të Luginës së Preshevës është çelësi për paqen dhe stabilitetin e qëndrueshëm në rajon”, thuhet tutje në letër.
Ndërkaq, çështja e Luginës së Preshevës u ngrit edhe në Këshillin e Sigurimit të OKB-së në New York nga ambasadori i Shqipërisë në OKB, Ferit Hoxha, i cili gjatë fjalimit të tij nënvizoi se shqiptarët në Luginë të Preshevës duhet t’i gëzojnë të drejtat të cilat i gëzojnë serbët në Kosovë, duke argumentuar se pakica serbe në Kosovë gëzon të drejtat më të avancuara se çdo pakicë në Evropë.
