“Pasi talebanët mbyllën universitetet për gratë, shpresa ime e vetme ishte të merrja një bursë që do të më ndihmonte të studioja jashtë vendit”, është shprehur studentja 20-vjeçare afgane, Natkai.
Emri i Natkait është ndryshuar për sigurinë e saj.
Talebanët kanë goditur ashpër gratë që i kundërshtojnë.
Natkai thotë se ajo vazhdoi të studionte, edhe pse kishte pak mundësi që ajo të ndiqte universitetin në atdheun e saj.
Më pas asaj iu dha një bursë për të studiuar në Universitetin e Dubait në Emiratet e Bashkuara Arabe nga biznesmeni miliarder nga Emiratet, Sheikh Khalaf Ahmad Al Habtoor.
Bursat për gratë afgane u shpallën në dhjetor 2022, pasi talebanët ndaluan gratë nga universiteti.
BBC-ja kupton se, gjithsej, 100 gra afgane kanë qenë të suksesshme në marrjen e këtyre bursave. Disa studentë afganë që jetojnë jashtë vendit kanë udhëtuar tashmë në Dubai.
Të mërkurën më 23 korrik, Natkai i tha lamtumirë familjes së saj dhe u nis për në aeroport.
Por shpresat e saj u shuan shpejt.
“Kur zyrtarët talebanë panë biletat tona dhe vizat studentore, ata thanë se vajzave nuk u lejohet të largohen nga Afganistani me viza studentore”, tregon ajo, me zërin e saj të trishtë.
Ndalohet udhëtimi
Natkai është një nga të paktën 60 vajzat që u kthyen nga aeroporti.
Fotot e para nga BBC-ja tregojnë vajza të reja të veshura me hixhabe të zeza ose me shami, duke qëndruar pranë bagazheve të tyre në një gjendje shoku dhe shkatërrimi.
Talebanët kanë ndaluar udhëtimet e vetme për gratë dhe i lejojnë ato të shkojnë jashtë vendit vetëm me burrat e tyre ose një shoqërues mashkull të lidhur, si vëllai, xhaxhai ose babai, i njohur si mahram, një shoqërues mashkull.
Por edhe kjo nuk mjaftoi.
“Tri vajza që kishin një mahram ishin brenda në avion”, rrëfen Natkai. “Por zyrtarë nga ministria i zbritën nga avioni”.
Pjesa tjetër e studenteve ishin shumë të frikësuara për të folur me mediat.
Një i ri, që ne po e quajmë Shams Ahmad, shoqëroi motrën e tij në aeroport dhe përshkroi shqetësimin.
“Bursa i dha shpresë të re motrës sime, pasi universitetet u mbyllën këtu. Ajo u largua nga shtëpia me shpresë dhe u kthye me lot”, thekson ai. “I janë hequr të gjitha të drejtat”.
Ahmad thotë se disa nga gratë madje morën hua për ta paguar vizën për një shoqërues mashkull që do t’i shoqëronte, por megjithatë u ndaluan.
“Disa nga këto vajza janë kaq të pafuqishme dhe të varfra. Ato nuk kanë as të holla për tarifën e verifikimit të dokumentit të kërkuar nga Ministria e Punëve të Jashtme”.
Universiteti i Dubait dhe Al Habtoor kanë konfirmuar se vajzat janë ndaluar.
Al Habtoor postoi një video-mesazh në anglisht në X, i njohur më parë si Twitter. Në të, ai kritikon autoritetet talebane, duke thënë se burrat dhe gratë janë të barabartë në Islam.
Videoja përmban gjithashtu një shënim zanor në anglisht nga një vajzë afgane që u ndalua në aeroport.
“Ne jemi tani në aeroport, por për fat të keq, qeveria nuk po na lejon të shkojmë në Dubai”, ka theksuar ajo. “Nuk i lejojnë as ato që kanë mahrem, nuk di çfarë të bëj, ju lutemi na ndihmoni”.
Reagimi ndërkombëtar
Ky veprim i fundit i talebanëve ka krijuar shqetësim midis grupeve të të drejtave të njeriut dhe diplomatëve.
“Ky është një hap i rëndësishëm dhe alarmues përtej nivelit të jashtëzakonshëm të mizorisë që tashmë talebanët përfshihen duke u mohuar arsimimin e vajzave dhe të grave”, ka thënë Heather Barr nga Human Rights Watch.
Ish-përfaqësuesja e rinisë së Kombeve të Bashkuara nga Afganistani, Shkula Zadran, ka postuar një mesazh duke i kërkuar universitetit të mos heqë dorë nga vajzat.
Talebanët nuk kanë dhënë asnjë deklaratë apo sqarim.
Një zëdhënës i ministrisë së Zëvendës dhe Virtytit, Mohammad Sadiq Akif Muhajir, tha për BBC-në se nuk ishin në dijeni të incidentit.
Një zëdhënës i lartë i talebanëve, Zabihullah Mujahid, gjithashtu nuk pranoi të komentojë, duke thënë se ai ishte duke udhëtuar dhe nuk kishte asnjë informacion.
Natkai është në gjendje dëshpërimi.
Ajo kishte mbaruar shkollën e mesme dhe po përgatitej për provimin e pranimit në universitet, pikërisht në kohën kur talebanët morën pushtetin më 15 gusht 2021.
Natkai mendoi se kishte gjetur një mënyrë për të ndjekur ëndrrat e saj. Ajo thotë se nuk ka asgjë për t’u thënë talebanëve, sepse “ata nuk i pranojnë dhe nuk i respektojnë gratë”.
Ajo i bën thirrje botës që të mos braktisin vajzat afgane apo arsimimin e tyre.
“E humba këtë mundësi në një vend ku është krim të jesh vajzë. Jam shumë e trishtuar dhe nuk di çfarë të bëj apo çfarë do të më ndodhë më pas”.